2021 gaat de boeken in als het tweede coronajaar. Ook voor de sport was corona het hele jaar door onderwerp van gesprek. Het debat over de positie van sport en bewegen in de samenleving werd daardoor vaker aangezwengeld. We hadden verkiezingen voor de Tweede Kamer en uiteindelijk op het nippertje van het jaar zelfs nog een nieuw coalitieakkoord. En natuurlijk was dit het jaar van de overstromingen in Limburg, de Olympische Spelen in Tokyo en veel nieuwe benoemingen in de sport. Scroll daarom met ons nog één keer door 2021 met dit overzicht van de hoogtepunten van Sport & Strategie.
Nederland begon het jaar 2021 zoals het ook was geëindigd: in lockdown. Dat had grote gevolgen voor de sport: alle binnensportlocaties waren gesloten en buitensport kon alleen onder strikte voorwaarden met maximaal twee personen. Die maatregelen bleven nog lang van kracht. Op 20 januari werd de lockdown verder aangescherpt met een avondklok. Het kabinet maakte toen ook bekend dat het 240 miljoen euro reserveerde als steun voor de amateursport. Bij het ingaan van de avondklok bleek dat de topcompetities in het basketbal, korfbal en volleybal verschillend omgingen met de avondklok.
Na een trage start kwam in februari de vaccinatiecampagne meer op stoom. Erik Scherder greep daarom zijn kans om samen met collega-hoogleraren Eric van Gorp en Leonard Hofstra te wijzen op de gunstige effecten van beweging op de werking van het COVID-19 vaccin. Scherder riep op de periode tussen het eerste en het tweede vaccin nuttig en vooral actief te besteden: "We kunnen zélf een actieve bijdrage leveren aan de effectiviteit van het vaccin tegen COVID-19. Dus allemaal, aan de slag!"
Parallel aan de vaccinaties werd door Fieldlab Evenementen ook aan een andere weg uit de crisis gewerkt: de eerste proeven met publiek in de stadions werden gepland op 21 en 28 februari. NEC-De Graafschap was de eerste wedstrijd waar 1500 uitverkoren fans weer het De Goffert in mochten.
Op 17 maart ging Nederland naar de stembus voor de verkiezingen van de Tweede Kamer. Voor deze landelijke verkiezingen analyseerden we de programma’s van vijftien politieke partijen met een of meer zetels in de Kamer. We keken daarbij naar drie thema’s: preventie & gezondheid, armoede & sport en topsport.
Nog voor de verkiezingen deden 31 sportbonden en belangenorganisaties nog een dringende oproep aan kabinet en Kamer voor meer perspectief. Na een nieuwe persconferentie op 8 maart mocht buiten namelijk weer met vier mensen worden gesport, maar binnen was nog altijd niks mogelijk. "Op dit moment staan bijna zes miljoen mensen buitenspel, waaronder veel kinderen", schreven de ondertekenaars. In die brandbrief werd ook over de gevolgen van het stilleggen van de sport gesproken. Daar vroegen we sporteconoom Jelle Schoemaker over door. Hij zei dat Nederland door corona afstevent op een "beweegcrisis".
In maart 2021 werd ook de naam bekend van de nieuwe algemeen directeur van NOC*NSF: Marc van den Tweel.
Terwijl in april het formatieproces allesbehalve soepel uit de startblokken kwam, sorteerde de NLsportraad alvast voor op een nieuw kabinet met de wettelijke en financiële uitwerking van het advies over de toekomst van de sport. De NLsportraad adviseerde een nieuw kabinet om 600 miljoen euro extra in sport te investeren om zo in 2030 75% van de bevolking voldoende te laten bewegen. In het advies vormt het invoeren van een sportwet een belangrijke pijler om zoals Van Praag zegt "van de vrijblijvendheid in sportbeleid af te komen".
In een reactie op dat advies weten liet het net herkozen Tweede Kamerlid Rudmer Heerema (VVD) te vrezen dat een sportwet "een doel op zich wordt". "Het gaat mij erom dat we sportbonden sterker maken zodat zij verenigingen kunnen laten bloeien. Dat vind ik veel belangrijker dan het doel van een sportwet."
Aan het eind van de maand werd het rapport 'Ongelijke leggers' over van Marjan Olfers en Anton van Wijk gepresenteerd. Naar aanleiding van dat rapport over misstanden in de gymsport bood de KNGU slachtoffers excuses aan.
In de maand mei besteedden we op meerdere vlakken aandacht aan sportonderzoek. Zo liet Mulier-onderzoekster Wikke van Stam zien dat de kloof tussen arm en rijk groeit bij de sportdeelname van jeugd. Met professor Evert Verhagen (Amsterdam UMC) spraken we over een opvallend beweegonderzoek onder Portugese voetbal-esporters: zij blijken namelijk veel meer te bewegen dan werd gedacht. Verhagen: "Het zijn geen luie donders.”
Nadat we eerder in het jaar al met Eric Kersten spraken over zijn initiatief van de eerste European Para Championships, werd in mei bekend dat dit evenement in augustus 2023 naar Rotterdam gaat. Aan het einde van de maand mei ging de vlag uit in de Nederlandse sport toen duidelijk werd dat op zaterdag 5 juni de sport weer volledig open kon.
Na Rudmer Heerema spraken we in juni met Lisa Westerveld (GroenLinks) over de mogelijkheden van een sportwet. Zij gaf aan in een dergelijke stelselwet een kans te zien om sport toegankelijk te maken voor iedereen, want dat is nu niet het geval. "Het gekke is bij sport en bewegen dat het uitmaakt waar je ouders vandaan komen en hoeveel geld ze verdienen of je daar gebruik van kunt maken."
Op Sport & Strategie hebben we al vaker aandacht besteed aan de kansen met Urban Sports voor gemeenten. Maxi Sellering vertelde dat zij vanuit haar rol als Urban City Manager in Arnhem dat steeds meer gemeenten die handdoek oppakken. "Je merkt nu dat gemeenten zeggen: wij geloven hierin en we begrijpen dat dit een manier is om de jeugd te boeien voor sport en bewegen en heel veel andere aspecten."
Op 23 juli begonnen de uitgestelde Olympische Spelen van Tokyo 2020. Voor Nederland werden deze Spelen een ongekend succes met een record van 36 medailles. Bij een groot aantal van de gouden medailles speelden innovaties een grote rol. Zo hadden de baanrenners de beschikking over de 'wetenschappelijk snelste baanfiets' en konden de zeilers een supercomputer voor de voorspelling van de wind gebruiken. De innovaties die het verschil maakten hadden we in dit overzicht bij elkaar gebracht.
Mulier Instituut belichtte tijdens de Spelen nog een ander aspect van topsport: dopinggebruik. In opdracht van de Dopingautoriteit had Agnes van Suilecom gekeken naar de rol van topsportbegeleiders bij het stimuleren van een dopingvrije sport.
In juli werden grote delen van Limburg en Brabant geteisterd door overstromingen. Ook sportverenigingen bleken hier overlast van te hebben onder vonden. De schade door de wateroverlast liep in de miljoenen euro’s, bleek bij een inventarisatie in september. We spraken met een bestuurslid van de gedupeerde hockeyvereniging RHC Concordia uit Roermond over ondergelopen velden en de hulp van andere clubs uit de buurt.
In de week van 13 september werd in Utrecht een bijzonder evenement op het Utrechtse Jaarbeursplein georganiseerd: de European Life Goals Games. Hier kwamen sociaal kwetsbare volwassenen in actie. Arne de Groote, directeur van Stichting Life Goals, wilde zo ook de waarde laten zien van de lokale programma’s. "Ik geloof heilig dat sport een relatief eenvoudig instrument is met grote opbrengsten."
Op 27 september werd in de Tweede Kamer een rondetafelgesprek georganiseerd over matchfixing. Met Jeanet van der Laan (D66), een van de initiatiefneemster, blikten we terug op dat gesprek met experts uit de sport en kansspelmarkt.
In oktober concludeerde de Adviescommissie Integriteit en Ethiek dat topturnsters die langdurig zijn blootgesteld aan grensoverschrijdend gedrag een collectieve financiële tegemoetkoming moeten krijgen als erkenning. Sportkoepel NOC*NSF nam die aanbeveling over en bood bij monde van voorzitter Anneke van Zanen de turnsters haar excuses aan.
Uit onderzoek van Mulier Instituut bleek dat ook in de breedtesport nog veel valt te winnen op het gebied van veilig sportklimaat. Veel verenigingen hebben de maatregelen om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen niet op orde.
Schaatscoach Jac Orie luidde de noodklok over de fysieke ontwikkeling van de jeugd. Cees Klaassen, directeur KVLO, schaarde zich achter zijn pleidooi voor drie uur gym per week en voegde daar plannen voor meer beweging op de schooldag aan toe.
Op 4 oktober was er nog een bijzondere benoeming: voormalig politicus en minister Wouter Bos werd door de KNWU tot nieuwe voorzitter gekozen.
In november kwam het 100ste nummer van vakblad Sport & Strategie uit. Ter gelegenheid van deze jubileumeditie haalden we daarom nummer 1 en de beste verhalen uit het archief als cadeautje voor alle lezers.
Op 17 november werd de Sportinnovatiemonitor gepresenteerd. Uit dit onderzoek bleek dat de sport sector hoog scoort op innovatie in vergelijking met het bedrijfsleven. Hoogleraar Henk Volberda (UVA) gaf uitleg over de waarde van deze nulmeting en waar nog verbeterpunten liggen. Op 28 november ging de avondlockdown in, waar de sport niet aan ontkwam.
Op 2 december werd in de Tweede Kamer de sportbegroting besproken in het wetgevingsoverleg (WGO) sport & bewegen. In of naar aanleiding van dit overleg werd een groot aantal moties ingediend waar een week later in de Kamer over werd gestemd. In een overzicht hadden we de belangrijkste sportmoties over onderwerpen als matchfixing tot zwemdiploma’s op een rijtje gezet.
Een week later werd het coalitieakkoord gepresenteerd, waarin sport met slechts twee zinnen werd benoemd. Michael van Praag, voorzitter NLsportraad, reageerde teleurgesteld op de plannen van het aanstaande kabinet. "Dit bevestigt de vrijblijvendheid rond sport, en daar moeten we juist vanaf."
