Door Pieter van der Meer

2020 gaat zonder twijfel de boeken in als het coronajaar. Maar in het afgelopen jaar gebeurde veel meer. Zo werd in de Tweede Kamer een wetswijziging voor twee uur verplicht gymonderwijs aangenomen en kwam de NLsportraad met het langverwachte advies over de toekomst van de sport. Scroll met ons nog één keer door 2020 met dit overzicht van de hoogtepunten van Sport & Strategie.

Nederland is vanaf vandaag in een strenge lockdown om het aantal sociale contacten en reisbewegingen verder te beperken. Voor de sport betekent dit dat alle sportscholen, zwembaden en sporthallen de komende vijf weken tot 19 januari gesloten blijven. Buitensportlocaties kunnen open blijven, maar het trainen zal onder strikte voorwaarden gebeuren. Premier Mark Rutte kondigde deze maatregelen maandagavond aan in een toespraak vanuit het Torentje.

In de zevende aflevering van de Sport & Samenleving Podcast van Team Sportservice zijn dit keer lector Bewegen in en om School Mirka Janssen en Tweede Kamerlid Rudmer Heerema (VVD) te gast. In het gesprek hebben ze het over de het belang van een brede motorische ontwikkeling bij kinderen. Beiden zien dat het onderwijs met vakleerkrachten daar een belangrijke rol in spelen.

Bij de maatschappelijke betekenis van sport gaat het snel over het gezonder krijgen van mensen. Frank van Eekeren, lector Impact of Sport aan de Haagse Hogeschool, vindt dat een beperkte kijk op de waarde van sport. "Als we straks allemaal individueel gezond zijn, zegt dat nog niet dat we samen gelukkig zijn en respectvol met elkaar omgaan." Zijn lectoraat richt zich daarom op wat hij noemt "het creëren van waardevolle ontmoetingen in en door sport". In de Haagse wijk Morgenstond heeft hij met de gemeente al een living lab opgezet om samen met buurtbewoners, clubs en vrijwilligers te onderzoeken wat sportactiviteiten voor effect op de wijk als geheel hebben.

Het kabinet gaat het OMT advies vragen over de vraag of vanaf januari weer door iedereen getraind kan worden in de amateursport. Dat is vandaag afgesproken in een gesprek tussen NOC*NSF, KNVB, minister-president Mark Rutte en minister Tamara van Ark. In dat zelfde gesprek zegde de sportminister toe zich in te spannen om de financiële gevolgen zoveel mogelijk te beperken. Gisteren maakte het kabinet al bekend dat het van plan is om de topsportcompetities vanaf 17 december weer te laten hervatten. Dit plan moet nog door de Eerste en Tweede kamer worden goedgekeurd. In de Tweede Kamer werd dinsdag al een motie in de Rudmer Heerema (VVD) aangenomen om topsport- en talentprogramma’s te ondersteunen met vijf miljoen euro.

Tijdens het VWS begrotingsdebat diende Tweede Kamerlid Antje Diertens (D66) een omvangrijke initiatiefnota ‘Gezonde leefstijl’ in. Ze pleit hierin voor een integrale aanpak op het gebied van gezonde voeding, sport, bewegen en gezonde leefomgeving. De overheid heeft daarin een belangrijke taak, vindt de politica. Want hoewel zij blij is met het Preventieakkoord, vindt ze die ambities van het kabinet te mager. “We moeten Nederland zo gaan inrichten dat een gezonde keuze vanzelfsprekend wordt, niet door mensen de les te lezen maar door ze te ondersteunen op weg naar een gezonde toekomst”, gaf ze in de Kamer als toelichting op haar nota met 29 beslispunten.

NOC*NSF maakt zich grote zorgen over de dalende sportdeelname tijdens de coronapandemie en druk op lidmaatschappen bij sportclubs. Gerard Dielessen, algemeen directeur NOC*NSF, uitte zijn zorgen naar aanleiding van een onderzoek dat Ipsos uitvoerde in opdracht van de sportkoepel. Uit die enquête blijkt dat 34 procent van de Nederlanders in coronatijd minder is gaan sporten. Tien procent is zelfs helemaal gestopt. Vandaag publiceerde het Mulier Instituut daarnaast de tweede monitor Sport en Corona, waarin naar voren komt dat de breedtesport 700 miljoen euro schade lijdt door de coronacrisis.

De organisatie en financiering van de sport is op dit moment niet toekomstbestendig. Om daar verandering in te brengen moet sport een publieke voorziening worden. Dit stelt de Nederlandse Sportraad in het langverwachte advies 'De opstelling op het speelveld'. De NLsportraad adviseert de rijksoverheid hierin nadrukkelijk om meer regie te nemen om sport en bewegen voor iedereen mogelijk te maken. De raad ziet dat het daarbij noodzakelijk is dat de sport- en beweegbranche wordt omgevormd tot een volwassen arbeidsmarkt met een nieuwe koepelorganisatie die de belangen van de hele sector behartigt.

Sportbonden ontvangen komend jaar 4,5 miljoen euro om de klappen van de coronacrisis op te vangen. Deze extra ondersteuning komt uit het eerder dit jaar ingestelde Corona Noodfonds. Dit voorstel van het bestuur van NOC*NSF werd afgelopen maandag genomen tijdens een algemene vergadering met alle sportbonden. In deze digitale bijeenkomst, die werd geopend door sportminister Tamara van Ark, werd ook de ‘Veranderagenda 3.0’ aangenomen.

Begin dit jaar is in het Britse Sheffield een uniek onderzoeksinstituut geopend aan de Sheffield Hallam University: het Advanced Wellbeing Research Centre. Onder leiding van professor Steve Haake richt dit centrum zich op 'innovaties die mensen helpen te bewegen', zoals de missie luidt. Binnen dit centrum wordt samen met bedrijven naar oplossingen gezocht voor het probleem van de moderne samenleving: inactiviteit. Haake is een groot pleitbezorger om die pandemie van meerdere kanten aan te vallen. Tijdens het 17e (online) Sport Innovatie Congres 2020 dat op 18 november van start gaat, gaat hij dieper in op de rol die innovatie kan spelen bij vitaliteit.

Sport is meer dan een bijzaak geworden - we wijden een groot deel van ons leven aan sport. Dit heeft nieuwe geldstromen op gang gebracht, die soms botsen met de passie, het fanatisme en de emoties van sportliefhebbers. Jelle Schoemaker gaat in het boek 'Winnen & Winsten in de sportbusiness' in op de mythes en retoriek die telkens terugkomen in alle lagen van de sportsector. Voor Sport&Strategie laat hij zijn licht schijnen op twee van die bekende thema’s: de maatschappelijke impact van sport en het terugdringen van de zorgkosten door sport.

Tijdens het rondetafelgesprek van de Tweede Kamer over (on)veilige turnsport deden oud-turnsters afgelopen maandag een dringend beroep op Kamerleden om meer toezicht te houden op het onderzoek naar misstanden in het turnen. Maar de vraag is: wat kan de politiek doen in dit complexe dossier? Tweede Kamerlid Antje Diertens (D66), die de zitting samen met Lisa Westerveld (GroenLinks) had geïnitieerd, ziet dat de politiek een indirecte rol heeft. "De winst van zo’n ronde tafelgesprek is volgens mij dat het probleem nog zichtbaarder is geworden en dat daardoor ook hopelijk meer meldingen komen van sporters die eerder niet durfden te praten."

“Ontwikkeling en vernieuwing leidt altijd tot weerstand”, zegt conceptontwikkelaar Gea Groenendijk. “Weerstand is noodzakelijk als je wat wil veranderen. Verandering gaat met pijn gepaard, daar moet je door heen. Anders blijf je stilstaan.” Dat is in de sportsector, die zij goed van binnen kent, goed te zien. “Vernieuwing van de georganiseerde sport gaat langzaam, terwijl met dalende ledenaantallen de noodzaak tot verandering niet duidelijker kan.” Met haar boek en podcastserie ‘Help, ik moet mij ontwikkelen’ geeft zij aan de hand van haar eigen expertise en ervaringen, die van experts en opgebouwd vanuit een wetenschappelijk kader de ingrediënten voor verandering van organisaties en sectoren.

De huidige coronamaatregelen raken de sport op vele vlakken. Vooral sportverenigingen merken de gevolgen van de gedeeltelijke lockdown die onlangs werd afgekondigd: wedstrijden zijn uitgesloten, publiek is niet welkom en volwassenen kunnen niet in teamverband trainen. Sportkantines blijven daarnaast voorlopig ook nog gesloten. Om sportclubs te compenseren voor de financiële schade die gepaard gaat met deze coronamaatregelen, trekt het kabinet nu 60 miljoen euro uit voor een sport-specifiek steunpakket voor de periode 1 oktober tot 31 december 2020.