Is er een einde gekomen aan het tijdperk waarin het monopolie om sportcompetities te organiseren bij sportbonden rust? Aanvankelijk leek dat niet het geval. Na het floppen van de Super League (de tegenhanger van de UEFA Champions League), werd nogmaals bevestigd dat sportbonden vergaande maatregelen kunnen treffen om deze competities de kop in te drukken.

Maar het tij lijkt te keren. In het golf organiseert de PGA, de Amerikaanse golfbond, sinds jaar en dag professionele golfcompetities waaronder de PGA Tour en Masters Tournament. Maar sinds juni vorig jaar kennen deze competities een tegenhanger: de LIV Golf Series (LIV), een break-away competitie die gefinancierd wordt door de oliedollars van de Saudische koninklijke familie. En met succes: de competitie is vorige maand aan zijn tweede seizoen begonnen. De LIV is daarmee geen eendagsvlieg en heeft de intentie om een gevestigde naam te worden in het golf.

De vraag is alleen, voor hoe lang? Daarom wordt in deze bijdrage de machtsstrijd tussen de PGA Tour en de LIV Golf Series onder de loep genomen en toegelicht welke gevolgen deze kan hebben voor andere sporten.

Een stapje terug

Traditioneel waren alle professionele golfers verplicht zich aan te sluiten bij de PGA. Dit veranderde met de bombastische introductie van de LIV. De LIV heeft als doel de golfindustrie volledig op de schop te nemen en de sport nieuw leven in te blazen. Om dit te bereiken, worden er onder meer exorbitante prijzenpotten van minimaal 25 miljoen dollar per evenement uitgereikt en worden individuele golfsterren zoals Phil Mickelson en Dustin Johnson gelokt om zich aan te sluiten bij de LIV. Drijvende kracht achter de LIV is het Sovereign Wealth Fund, het investeringsvehikel van de Saudische koninklijke familie. Dit fonds is sinds 2021 actief in de sportwereld, onder andere via de overname van de Engelse voetbalclub Newcastle United FC.

De reactie van de PGA op de aankondiging van de LIV was niet mals. Direct heeft de PGA geprobeerd om de competitie te verbieden en te voorkomen dat golfers de overstap maakten. Voordat de eerste bal was afgeslagen in de LIV, maakte de PGA bekend dat het gehele deelnemersveld voor onbepaalde tijd is geschorst van deelname aan de PGA Tour, bovenop een riante boete. Deze sancties vinden hun grondslag in de PGA-reglementen waarin het leden is verboden om deel te nemen aan concurrerende golfcompetities (zoals de LIV). Dit resulteerde in de vraag of de PGA überhaupt bevoegd is om zulke sancties op te leggen en of de sancties proportioneel zijn.

De juridische tweestrijd

De LIV en de deelnemende golfers konden zich, vanzelfsprekend, niet vinden in de sancties. Een aantal Europese golfers verweet de Europese tak van de PGA dat de sancties onreglementair waren opgelegd en spanden in juli 2022 een arbitragezaak aan. Hoewel de zaak alleen zag op de direct getroffen belangen van de betrokken golfers, keek de hele sportwereld met belangstelling uit naar de uitspraak: als namelijk wordt geoordeeld dat de sancties standhouden, kan dit verregaande gevolgen hebben voor het bestaansrecht van andere break-away competities. Inmiddels is er uitspraak gedaan, waarin korte metten is gemaakt met de golfers. Het oordeel luidde dat de Europese tak van de PGA bevoegd was om de sancties op te leggen. Direct gevolg van de uitspraak is dat de Europese deelnemers aan de LIV niet langer in aanmerking komen voor deelname aan competities die georganiseerd worden door de PGA.

Daarnaast loopt in Amerika al een geruime tijd een rechtszaak tegen de PGA. Deze was aangespannen door een aantal golfers, maar is inmiddels overgenomen door de LIV. De LIV stelt dat de reglementen van de PGA in strijd zijn met het mededingingsrecht omdat deze de economische vrijheden van golfers en break-away competities in sterke mate beperken. Verwachting is dat een uitspraak nog zeker een jaar op zich zal laten wachten, maar de recente Europese uitspraak schetst in ieder geval al een beeld hoe andere gerechten naar deze kwestie kunnen kijken.

Gevolgen voor andere sporten?

De PGA kan dus voorlopig sancties opleggen aan golfers die de overstap naar de LIV wagen. Dit betekent niet dat de LIV binnenkort op zijn einde loopt, integendeel. Het tweede seizoen van de LIV is inmiddels in volle gang, wederom met gigantische prijzenpotten. Aan geld dus geen gebrek. Het ligt daarmee meer in de lijn der verwachtingen dat de LIV Series een concurrent zal blijven van de PGA Tour en dat beide competities een felle strijd zullen leveren om de beste golfers aan te trekken.

Ook vanuit andere sporten wordt met argusogen gekeken naar de huidige ontwikkelingen in het golf, aangezien meerdere sporten onlangs te maken hebben gehad met soortgelijke ontwikkelingen. Meest in het oog springend is de eerder genoemde Super League, een break-away voetbalcompetitie. Hamvraag is dus welke lessen andere sporten kunnen trekken uit de recente uitspraak in het golf. Het korte antwoord is: weinig. De golfwereld is namelijk op een geheel andere wijze gestructureerd dan de meeste Europese sporten. Waar het voetbal een gelaagde verenigingsstructuur kent met helemaal bovenaan de FIFA als wereldwijde bond, bestaat er geen soortgelijke internationale bond in het golf. Hierdoor hebben individuele golforganisaties, zoals de PGA, aanzienlijk meer macht om haar eigen competities te organiseren. Toch bevestigen de recente ontwikkelingen in het golf dat sportbonden en/of competities verregaande maatregelen kunnen treffen om break-away competities een halt toe te roepen. Dit kan zeker doorwerken op andere break-away competities zoals de Super League.

Conclusie

De discussie over break-away competities is daarmee nog verre van over. Het is wachten op meer uitspraken, waarbij de verwachting is dat de uitspraken inzake de Super League en PGA nog tot 2024 op zich laten wachten. Tot die tijd zullen de discussies over break-away competities doorgaan en worden er misschien nieuwe competities aangekondigd. De strijd om het recht om ‘s werelds meest prestigieuze sportcompetities te organiseren gaat dus door, al heeft de LIV het eerste tikje op de vingers gehad.

Fotobijschrift: Het LIV Golf Tournament juli 2022 werd gehouden op de Trump National Golf Club in Bedminster (VS). Foto: L.E.MORMILE / Shutterstock.com

Dit is de derde aflevering van een maandelijkse rubriek rond sport & recht door de specialisten van Vissers Legal. Lees ook de eerdere bijdragen: