Het is inmiddels al bijna een afgezaagde constatering dat de wielersport zijn potentieel niet ten volle benut. De oorzaak ligt in het eeuwenoude businessmodel van de sport, waarbij ploegen en renners vrijwel geheel afhankelijk zijn van sponsoring en de vele miljoenen die worden verdiend met tv-inkomsten naar de wedstrijdorganisatoren gaan. De grootverdieners in die categorie zijn A.S.O. (onder meer Tour en Vuelta, Parijs-Roubaix, Luik-Bastenaken-Luik), RCS Sports (Giro) en Flanders Classics (Ronde van Vlaanderen).

De afgelopen vijftig jaar zijn er al heel wat initiatieven gelanceerd om tot een ander businessmodel te komen. Het meest recente is One Cycling, vorig jaar geboren in de schoot van de grote teams, met Richard Plugge als een van de initiatiefnemers. One Cycling werd gepresenteerd als een plan dat het wielrennen grondig moest hervormen, de sport internationaler zou maken en de teams een aandeel in de tv-inkomsten zou opleveren.

Champions League van het wielrennen

Kern van het idee was om met Saoedisch geld (het investeringsfonds SURJ Sports Investment zou er naar verluidt de komende drie jaar 300 miljoen euro in willen investeren) een soort Champions League van het wielrennen te creëren, waarin de absolute toppers het veel vaker tegen elkaar gaan opnemen dan nu het geval is. De World Tour-kalender zou hoogstens negentig dagen gaan tellen en ook nieuwe topraces in Amerika, Azië en Australië omvatten. Bestaande rittenkoersen als de Tirreno-Adriatico, de Ronde van Zwitserland en het Critérium du Dauphiné zouden daartoe moeten inkrimpen naar een dag of vijf, zes of naar het tweede niveau moeten verdwijnen.

"Ik heb net een trip naar de Verenigde Staten achter de rug", voorziet Plugge de ideeën achter One Cycling van toelichting. "Er zijn twee dingen die ze daar niet begrijpen aan het wielrennen. Ten eerste vinden ze dat de sport een slecht narratief heeft. Er is geen duidelijke link tussen wedstrijden, geen logische optelsom van resultaten die leidt tot een duidelijke winnaar aan het einde van het seizoen. Ook de volgorde en het belang van de wedstrijden vinden ze, met uitzondering van de Tour en de Giro, onduidelijk. Zoals ze ook niet begrijpen waarom Pogačar en Vingegaard de ene keer wel en de andere keer niet meedoen. De Amerikaanse markt schreeuwt om duidelijkheid en wil sterren zien die vaker tegen elkaar rijden. Want sterren worden nog grotere sterren als ze elkaar vaker treffen. Hetgeen automatisch leidt tot een beter businessmodel, want de sport wordt er groter door en beter bekeken. Kijk naar de Formule 1, die vijftien jaar geleden een nieuwe start heeft gemaakt. En kijk hoe groot die sport nu is. Niet alleen hier, maar ook in Amerika."

Het zou "oerdom" zijn van internationale wielerbond UCI om niet open te staan voor deze ideeën, meent Plugge. Dan zou ze niet alleen weglopen van haar verantwoordelijkheid om tot een eerlijker businessmodel te komen, maar zelfs de toekomst van de sport op het spel zetten. "De trend is dat kijkers naar sport de aandacht verleggen naar sporten die korter duren en sneller zijn, zoals Formule 1, voetbal, maar ook basketbal, echt een opkomende sport. In Europa wordt wielrennen nog steeds goed bekeken, alleen: we groeien niet en weten ook de Amerikaanse markt niet te veroveren. Als je als sport, als business wilt groeien, moet je over de Europese grenzen kijken. En moet je je ook veel meer verdiepen in de vraag of de wielersport nog wel aansluit bij de wensen van de fans."

Op 13 juni jongstleden maakte de UCI echter bekend voorlopig geen heil te zien in One Cycling. De plannen zouden niet passen binnen het bestuurlijke en reglementaire kader van de UCI en geen sportieve samenhang vertonen, aldus het persbericht. Helemaal van de baan is het project niet, want de UCI voegde toe open te blijven staan voor verdere gesprekken.

Veiligheid

Het tweede punt dat ze in Amerika maken, betreft de veiligheid van de sport. "Hoe is het in godsnaam mogelijk, zeggen ze daar, dat de parcoursen nog steeds zo onveilig zijn en dat renners zo vaak en lang uit de roulatie zijn? De autoracerij en de motorsport zijn ook snelheidssporten waarin zich crashes en valpartijen voordoen. Verschil is wel dat motorcoureurs een week later gewoon weer aan de start staan. In Amerika begrijpen ze niet dat de UCI zo slecht naar de parcoursen kijkt en zo weinig doet om die veiliger te maken. Die twee zaken – meer veiligheid en sterren die vaker tegen elkaar rijden – zijn van cruciaal belang om de Amerikaanse markt te veroveren en moeten serieus door de UCI worden aangepakt. Anders gaat het wielrennen nog meer terrein verliezen op andere sporten dan nu al het geval is."

In Europa wordt het met de dag moeilijker om een veilige wedstrijd te kunnen organiseren, constateert Plugge. "Daar kan een organisator niet zo veel aan doen. Dat heeft alles te maken met snelheidsbeperkende maatregelen, die gemeenten en provincies toepassen op meer en meer wegen. Als je ziet hoeveel rotondes en verkeersdrempels we in de Tour de France over moeten. Daar schrik je van."

Eerste belanghebbende op het gebied van veiligheid zijn de teams en ploegdirecteuren. Want zij zijn het die hun renners elke keer weer die risicovolle weg op moeten sturen. “Achter de schermen laten de teams op dit punt al veel van zich horen. Naar onze mening maakt de UCI er een zooitje van door het probleem veel te politiek en te weinig zakelijk en bedrijfsmatig aan te pakken. Daar moet snel verandering in komen, anders zullen de teams op een gegeven moment zeggen: ‘Dit kunnen we beter zelf regelen.’ Want uiteindelijk zijn het de renners, onze werknemers, die daar op de grond liggen en hun lichaam en gezondheid in de waagschaal stellen. Als de UCI dit onvoldoende blijft oppakken, zullen we de veiligheid en controle van trajecten zelf voor onze rekening gaan nemen. Of we huren een instantie of organisatie in die dat voor ons kan doen. Dit is voor ons echt van cruciaal belang."

Dit is een ingekorte versie van een groter interview met Richard Plugge uit vakblad Sport & Strategie (editie 3-2025).

Foto: ANP FOTO/CC PRESSE SPORTS - GARNIER ETIENNE