Precies zeventig jaar geleden stond Hilversum op zijn kop door de successen van zes jonge fietscrossers van De Hollandse Welpen. De jongens hadden een officiële internationale wedstrijd cycle speedway gewonnen, een verre voorloper van de BMX.
BMX staat voor Bicycle Motocross, de X staat voor cross. De sport is veel ouder dan in de officiële geschiedschrijving van het UCI en het IOC staat. Deze bonden denken namelijk dat het in de jaren zestig in Californië is begonnen, toen de motorcross populair werd in de Verenigde Staten. "De gemotoriseerde versie van de sport was de inspiratiebron voor de op menskracht gebaseerde competitie."
Er zijn alleen veel oudere meldingen van wedstrijden op de fiets als imitatie van de motorcross. In Nederland gebeurde dat al meteen na de Tweede Wereldoorlog, want door heel het land waren wedstrijden in het zogenaamde cyclespeedway, door Gooi- en Eemlander op 4 september 1948 omschreven als "een imitatie van de populaire motor speedway, niet op motors doch op fietsen."
Heel veel duidelijker kon het niet worden omschreven: de gemotoriseerde versie van de sport was de inspiratiebron voor de op menskracht gebaseerde competitie. In Hilversum begon dat in 1948 met de oprichting van het speedway-team De Hollandse Leeuwen – op de motor dus. Nog in datzelfde jaar volgde De Hollandse Welpen, een club van jonge fietsers, die speedway nabootsten. "De jongens trainen regelmatig op grintpaden en verharde zandgedeelten in de omgeving van Anna’s Hoeve", opnieuw volgens Gooi- en Eemlander. Dat gebeurde onder leiding van Hartog de Ronde, "die zijn veelzijdige ervaring op het gebied van motorsport in dienst stelt van de jeugdige speedway-enthousiasten."
In die beginfase was het natuurlijk pionieren. Gelukkig heeft Rugnummers filmbeeld uit 1949 gevonden van de eerste officiële wedstrijd:
Deze jongens uit Hilversum waren niet de eerste in ons land, bleek in 1956 in een interview van tijdschrift Sportief met De Ronde. Aanvankelijk dachten de Hilversummers een compleet nieuwe sport te hebben uitgevonden, maar tot hun grote verbazing bestonden er in heel Nederland toen al tientallen clubs, allemaal met onderlinge wedstrijden.
Al snel waren De Hollandse Welpen toonaangevend in Nederland, met clublid Henk de Bruin als eerste nationale kampioen. Wat daarbij hielp was dat de club een bijzondere collectie fietsen op de kop had getikt. Het ging om Franse fietsen, die kort na de Bevrijding waren geïmporteerd en aanzienlijk kleiner en lichter waren dan de standaardfiets in Nederland. Deze Franse exemplaren waren veel wendbaarder, al helemaal als het frame aan de achterkant ook nog eens met tien centimeter werd verlaagd. De Hollandse Welpen werden met dit materiaal bijna onverslaanbaar in eigen land.
In 1949 arriveerde een brief uit Groot-Brittannië, die een hele nieuwe wereld voor De Hollandse Welpen opende. Cyclespeedway bleek daar al in de jaren twintig te zijn bedacht en kende inmiddels duizenden beoefenaren. Er was een overkoepelende bond, die officiële wedstrijden organiseerde tussen Engeland, Schotland en Wales. Of de club in Hilversum misschien ook belangstelling had om tegen de Britten te komen rijden, waarop natuurlijk meteen positief werd gereageerd. In april 1950 was in Hilversum de eerste directe confrontatie tegen 25 Britse coureurs van de Cray Tigers. De Britten wonnen die met maar liefst 51-28.
Een half jaar later volgde een Nederlands tegenbezoek voor wedstrijden met duizenden toeschouwers, onder meer in Londen. Waar de crossers uit Hilversum in april nog met grote cijfers ten onder gingen, wisten ze een half jaar later hun Britse tegenstanders wél te verslaan. "De gastheren zijn vol bewondering over de prestaties van de Hollanders", aldus Gooi- en Eemlander begin november 1950. Het werd dit keer 29-25 voor de Nederlanders. In alle vreugde werd de reis ter plekke met vier dagen verlengd om precies zeventig jaar geleden zeer feestelijk te worden onthaald bij hun thuiskomst.
Ondertussen hadden ze in Californië de fietscross nog niet eens uitgevonden. Het wordt dus tijd dat de UCI en het IOC eens een nieuw onderzoek starten naar de oorsprong van BMX, om te beginnen naar het cyclespeedway.
Foto: Huldiging van Cycle speedway team De Hollandse Welpen in 1950 na hun tournee van zes dagen door Engeland. Van links naar rechts: E. Klomp, M v.d. Brakel, H. De Bruin,. H Portengen, H. De Ronde en H. Bekkers (bron: De Gooi- en Eemlander). Foto: Jacques Stevens via Gooi en Vecht Historisch
