De Afrika Cup is in Kameroen in volle gang. Clemens Westerhof is vooralsnog de enige Nederlandse trainer die deze cup wist te winnen.
In 1988 won Guus Hiddink eerst met PSV de Europa Cup I en vervolgens won Rinus Michels met Oranje het EK voetbal. De wereld lag open voor Nederlandse voetbaltrainers, zo ook voor Clemens Westerhof.
Op 10 juli 1989 werd hij aangesteld als bondscoach van het Nigeriaanse elftal. De Nigeriaanse voetbalbond had eerder dat jaar contact opgenomen met de Nederlandse trainersvakbond, die de Nigerianen attendeerde op Westerhof. 'Ik was nog nooit in Nigeria geweest. Ik las dat de hoofdstad Lagos bekend stond als The Hell of Africa. Maar ik ben niet zo snel bang te krijgen’, zo zei de onverschrokken Westerhof in de uitzending van Andere Tijden Sport in juni 2014.
Hij was een van de eerste Nederlandse voetbaltrainers die zich in zo’n exotisch avontuur stortte. Het voetbal in Nigeria was eind jaren tachtig nauwelijks ontwikkeld. Ook bleek het een land met een guur politiek regime. Dat werd nog erger toen Generaal Sani Abacha in 1993 door een staatsgreep aan de macht kwam. "Abacha wordt gezien als de hardste dictator die Nigeria ooit heeft gehad", aldus Edwin Schoon, auteur van De macht van de bal, een boek over politiek en voetbal in Afrika. "Abacha maakte alles wat maar enigszins riekte naar democratie een kopje kleiner."
Westerhof trok zich echter niets aan van de politieke situatie: "Je moet je niet met politiek inlaten en je eigen koers varen, anders ben je aan de beurt." Maar hij had wel degelijk goede politieke contacten. Volgens Finidi George, een van de Nigeriaanse sterspelers uit die tijd, had Westerhof toegang tot de hoogste baas. "Problemen werden heel snel opgelost."
Ondanks de angstcultuur die Abacha creëerde, was het allesbehalve veilig in Nigeria. Toch genoot Westerhof naar eigen zeggen altijd een goede nachtrust. "Omdat ik een magnum onder mijn kussen had liggen. Ik had er ook nog een in de kast, en een dubbelloops geweer."
Nadat het Westerhof niet lukte zich te kwalificeren voor het WK van 1990, kreeg hij de tijd het elftal te hervormen. In 1990 haalde Nigeria direct al de finale van de Afrika Cup, waarin zij verloren van Algerije. In de Afrika Cup van 1992, werd het team derde, na verloren te hebben van aartsrivaal Ghana in de halve finale. Westerhof smeedde een hecht nationaal elftal. George: ‘In de periode voor Westerhof kwam en ging iedereen als hij zin had. Maar Westerhof veranderde dat allemaal. Het team werd een eenheid.’
De aanpak werkte. Spelers als Jay-Jay Okocha, Sunday Oliseh, Nwankwo Kanu, Finidi George en Daniel Amokachi hadden mede dankzij de aanpak van Westerhof ook succes bij Europese topclubs.
Met de succesvolle spelers won Nigeria in de lente van 1994 de Afrika Cup. Maar niet alleen goed voetbal leverde winst op. Westerhof zegt in het boek van Schoon: "Waarom denk je dat we tussen 1989 en 1994 nooit een thuiswedstrijd verloren? Elke scheidsrechter die ons in Lagos floot kreeg in die tijd een kleuren-tv, 5.000 dollar en elke nacht twee dames tot zijn beschikking."
Op het WK in de zomer van 1994 maakten de Super Eagles van Nigeria furore. Het team eindigde zelfs bovenaan in de poule met Argentinië, Bulgarije en Griekenland. Maar het succes had ook de val ingeleid. Nog tijdens het WK verloor Westerhof de grip op zijn spelers: "Ik kon er geen eenheid meer van maken. Ik zag dat het uit mijn handen glipte." Het team strandde uiteindelijk tegen de latere finalist Italië. De trainer was klaar met Nigeria en vice versa. Westerhof nam direct na de nederlaag tegen Italië ontslag.
Zijn assistent Jo Bonfrère nam het stokje toen over en won in 1996 goud op de Olympische Spelen van Atalanta. Daarna kwam er langzaam een einde aan de gouden periode van het Nigeriaanse voetbal. In 2005 werd Westerhof opnieuw gevraagd om bondscoach te worden van Nigeria. Hij sloeg het aanbod af.
In mei 2019, 25 jaar na de winst van de Afrika Cup, kreeg hij eindelijk het beloofde vakantiehuisje van de Nigeriaanse overheid. Hij was er blij mee, maar is desondanks in Nederland blijven wonen.
Fotobijschrift: Clemens Westerhof (rechts) als assistent-trainer van Feynoord-trainer Jezek. Foto: Marcel Antonisse / Anefo, Nationaal Archief.
