Zaterdag is de olympische marathon voor vrouwen. De eerste vrouw die een marathon liep was de Griekse Melpomene. Zij liep illegaal mee in de olympische marathon van 1896 in Athene.
Melpomene stond bij de burgerlijke stand bekend als Stamatis Rovithi. Onder deze schuilnaam liep ze illegaal de olympische marathon in Athene. Dat ze dit illegaal deed, was vanwege de tijdsgeest. Vrouwen werden eind negentiende eeuw namelijk niet geacht aan sport te doen, en al helemaal niet om mee te doen aan de Olympische Spelen. Sport was tenslotte voor mannen, de belangrijkste rol voor de vrouw was de deegrol. Emancipatie stond nog in de kinderschoenen. Vrouwen hadden nog een lange weg te gaan wat betreft het verkrijgen van tal van rechten en vrijheden.
Melpomene startte enkele minuten nadat de vijftien mannen waren begonnen aan de eerste olympische marathon van de geschiedenis. Zonder zegening van de kerk, waar Melpomene om had gevraagd bij de plaatselijke geestelijke van Marathon.
Zonder steun van het Opperwezen en zonder support van de organisatie moest Melpomene het dus helemaal alleen zien te rooien tijdens de olympische race. Om het nog moeilijker te maken, werd ze onderweg door verbaasde en vooral boze toeschouwers beschimpt, bespuugd en bekogeld met alles wat maar vies was en stonk. Ze haalde toch de eindstreep, maar niet in het Olympisch Stadion. Omdat haar de toegang werd geweigerd, liep ze haar slotronde om die locatie heen en eindigde daar de race.
In de media bleef haar optreden niet onopgemerkt. Een Franse krant schreef: ‘Ze liep alleen en deed er vier uur en dertig minuten over om de afstand te overbruggen. Ze is een keer voor tien minuten gestopt om wat sinaasappelen leeg te zuigen.’ Melpomene deed er dus 4,5 uur over om 40 kilometer af te leggen, niet slecht voor die tijd.
Nu zal de fanatieke marathonloper denken: maar de marathon is toch 42 kilometer en 195 meter lang? Dat klopt, maar in 1896 nog niet. De officiële huidige afstand van de marathon, werd pas twaalf jaar later voor het eerst gelopen bij de Zomerspelen in Londen. Toen werd de oorspronkelijke afstand op verzoek van het Britse koningshuis verlengd van 40 naar ruim 42 kilometer. Het was namelijk exact de afstand tussen de start op het terrein voor Windsor Castle, tot de finishlijn precies voor de Koninklijke tribune. Zo zaten de Koninklijke hoogheden eerste rang.
In 1896 had de mannelijke marathonwinnaar er een kleine drie uur voor nodig om te finishen in het Olympisch Stadion. Hij heette Spyridon Louis en kreeg tijdens de race volop support. Zo werd hij onderweg gevoed met wijn, melk, bier, paaseieren en sinaasappelsap. Door deze ene overwinning stond Griekenland wel op zijn kop. Er werd flink gefeest. Louis heeft daarna overigens nooit meer een wedstrijd gelopen, maar teerde zijn hele leven op die zege van 1896.
De solotocht van Melpomene werd dan weer vergeten, zeer tragisch. En dat hoort ook bij haar naam, want Melpomene is binnen de Griekse mythologie de muze van de klassieke tragedie. En toeval of niet, de race van Stamatis Rovithi toont grote overeenkomsten met een Grieks drama.
Ze was wel een pionier, want pas in 1984, mochten de vrouwen voor het eerst meedoen aan de olympische marathon. Er liep toen in Los Angeles helaas geen Griekse vrouw mee.
Foto bijschrift: De finish van de mannenmarathon bij de Olympische Spelen van 1896 in Athene. Foto: Popperfoto 1996 - 1896 - Sportimonium vzw, Belgium - CC BY-NC-SA.
