Ouderen langer veilig laten fietsen, dat is het doel van het landelijke programma ‘Doortrappen’. In de opzet van dit fietsprogramma zorgen coördinatoren op lokaal niveau dat Doortrappen wordt ingepast in het gemeentelijke beleid. In de provincie Utrecht zag Astrid van Veldhuijzen, provinciaal manager bij Team Sportservice provincie Utrecht, gelijk een kans om met Doortrappen verschillende beleidsterreinen aan het fietsen te koppelen. "Het welslagen zit juist in het verder kijken dan alleen het aspect beweging."
Doortrappen is een relatief nieuw programma, waar pas sinds een jaar vanuit meerdere provincies interesse voor wordt getoond. Voor de aanpak bestaat geen blauwdruk, omdat het juist de bedoeling is om het lokaal uit te voeren. In de provincie Noord-Holland werd gekozen voor een subsidietraject om lokaal coördinatoren vanuit Team Sportservice Noord-Holland voor de uitvoering aan te stellen. In de provincie Utrecht wordt Doortrappen weer anders aangepakt. Van Veldhuijzen had al gemerkt dat bij Utrechtse gemeenten Doortrappen nog geen prioriteit had.
Toch was ze overtuigd dat juist een fietsprogramma binnen het netwerk van Team Sportservice met buurtsportcoaches gemakkelijk kan landen. "Deze grote landelijke programma’s moeten uiteindelijk via de provincie, lokaal, in een wijk, bij de doelgroep terecht komen. En juist dat lokale karakter en het bereiken van doelgroepen, rechtstreeks of in samenwerking met lokale partners, is de kracht van buurtsportcoaches. En fietsen is iets wat wij ook heel makkelijk kunnen omarmen binnen onze lokale uitvoering van sport- en beweegbeleid. Het programma gaat veel breder dan bewegen natuurlijk. Maar ook dat zijn we gewend, aangezien wij de voordelen van sport en bewegen op vlak van gezondheid en meedoen in de samenleving ook inzetten op andere beleidsterreinen."
"Als je gezelligheid combineert met iets laagdrempeligs als fietsen heb je iets wat iedere Nederlander kan"
Anders dan de provincie Noord-Holland stelt de provincie Utrecht geen middelen beschikbaar voor een lokale Doortrappen-coördinator, maar gemeenten worden wel gestimuleerd zich als Doortrappen-gemeente te profileren. Daar zet de provincie als beloning tegenover dat kant-en-klare interventies vanuit het Doortrappen-programma worden aangereikt. De provincie Utrecht zocht daarom afgelopen zomer met een aanbesteding een partij die vraag en aanbod bij elkaar kan brengen. "Je hebt een organisatie nodig die met een gemeente tot een samenspel komt om de interventies te vinden die passen bij de behoeftes. Het moet wel hout snijden", zegt Van Veldhuijzen over de rol die zij direct bij Team Sportservice vond passen.
Bij het indienen van de aanvraag voor de aanbesteding zocht Team Sportservice nadrukkelijk de samenwerking op met andere partijen. Op fietsgebied heeft de sportorganisatie niet alle kennis in huis, geeft Van Veldhuijzen toe. "Dat is voor ons de reden geweest om in een consortium deze aanvraag in te dienen. Ik vind het sterker als je tot een krachtenbundeling kunt komen. Wij hebben het netwerk. Voor de fiets-specifieke kennis zijn we een samenwerking aangegaan met Veilig Verkeerd Nederland en voor het monitoren en evaluatie is XTNT aangesloten." Dat consortium kreeg uiteindelijk van provincie Utrecht de opdracht om Doortrappen-interventies te coördineren, (door)ontwikkelen en uitrollen. "We gebruiken Doortrappen niet als uithangbord. Als een gemeente aan de slag wil, komen wij in beeld."
Het aanbod van interventies waar gemeenten gebruik van kunnen maken is breed en varieert van aandacht voor veiligheid tot bewustwording. "Docenten geven bijvoorbeeld ouderen concrete tips over veilig fietsen. Daarbij gaat het ook over hulpmiddelen als een spiegeltje. Dat kan er toe leiden dat iemand langer op de fiets blijft zitten als de beweeglijkheid van het bovenlichaam afneemt."
De aanpak waar in de provincie Utrecht voor is gekozen, heeft Team Sportservice de mogelijkheid gegeven om verder te kijken dan fietsveiligheid voor ouderen. Zo zag Van Veldhuijzen dat Doortrappen door het gebruik van het lokale netwerk extra kansen bood in het bijdragen aan de zelfredzaamheid van ouderen en het bestrijden van eenzaamheid. "Als buurtsportcoach weet je ook niet altijd wat er achter de deur gebeurt, maar op het moment dat je samenwerking zoekt met zorginstellingen en welzijnsorganisatie kun je meer bereiken. Dat is het krachtige van Doortrappen: het welslagen zit juist in het verder kijken dan alleen het aspect beweging. Denk ook aan gezondheid en participatie. Het is handig linken aan zoveel beleidsterreinen waar de fiets als middel ingezet kan worden."
Van Veldhuijzen zag in Doortrappen gelijk al kansen omdat het fietsen zo laagdrempelig is. "Als je tegen tien ouderen zegt: ‘we gaan lekker sporten met elkaar’, dan raak je ze niet. Je kunt het veel beter over ‘gezelligheid’ hebben. Daar slaan ze veel eerder op aan. Als je gezelligheid combineert met iets laagdrempeligs als fietsen heb je iets wat iedere Nederlander kan. Je maakt zo ook nog gebruik van de openbare ruimte, waar ook steeds meer gemeenten warm voor lopen. Kortom: met de fiets hebben we een fantastisch sportkapitaal in handen."
Juist omdat bijna iedere Nederlander een fiets heeft, kun je met fietsprogramma’s alle kanten op, meent Van Veldhuijzen. Doortrappen is gericht op ouderen, maar Team Sportservice is ook al in gesprek met de ANWB die al een kinderfietsenplan inclusief fietsendepots heeft opgetuigd. Kinderen die nog geen fiets hebben kunnen daar een fiets lenen. Toen Van Veldhuijzen daar over hoorde, zag zij gelijk dwarsverbanden met Doortrappen. "Laten we zorgen dat iedereen kan meedoen. Wij hebben contacten met vrijwilligers en fietsenmakers die je kunt koppelen aan zo’n fietsenplan. Er zijn ongetwijfeld ook ouderen die het fantastisch vinden om te helpen in zo’n depot."
Een buursportcoach kan daar een verbindende rol in spelen, denkt ze. "Begin maar gewoon eens in een gemeente waar al een Doortrappen-netwerk is. Probeer het maar eens. Je hebt nu een voedingsbodem en laten we gewoon verder kijken. Dat is waar ik vooral energie van krijg, dat wij onze kwaliteiten op het vlak van samenwerken, verbinden en mensen in beweging krijgen in kunnen zetten voor zo’n mooi project als Doortrappen."
