Joop Alberda en Erik Scherder hebben met hun manifest actieve leefstijl op het goede moment op de kaart gezet. Tot een half jaar geleden leefde preventiebeleid nauwelijks in Nederland, omdat het altijd om doelgroepenbeleid en vooral brokkelbeleid ging. Daar hebben zij natuurlijk een punt. Het moet natuurlijk net als defensie basisbeleid zijn. De bevordering van de vitaliteit van burgers zouden we als kerntaken van de overheid moeten gaan zien.

'Postive Health'

Het is hierbij goed om even terug te gaan naar wat eigenlijk het doel is, want wat schuilt nog allemaal achter dit hele verhaal? Om dat uit te leggen leen ik een uitgangspunt van Machteld Huber, arts/onderzoeker en grondlegger van het idee van 'Positive Health'. De afgelopen vijftig jaar hebben we naar gezondheid gekeken met het idee dat je gezond bent als je niet ziek bent. We hebben ook kunnen zien dat we steeds meer ziektes hebben gevonden waar ook weer allerlei specialistische behandelingen op worden gevonden. Daardoor exploderen niet alleen de kosten van gezondheidszorg, maar in zekere zin implodeert ook de kwaliteit van ons leven. Het idee van Machteld Huber vind ik interessant want zij koppelt gezondheid niet aan medische status maar aan het verschil hoe vitaal je wil zijn en hoe vitaal je bent. Gezondheid is wat je wil en wat je kunt. Het wordt daarmee een mentale kwestie.

Meerzijdige benadering

Daarmee wil ik niet de curatieve zorg als onnodig wegzetten, maar we moeten het meerzijdig bekijken. Ik ben ook trots op wat we met de traditionele zorg al hebben bereikt, maar we moeten dat niet oneindig in willen zetten. Daarom is die meerzijdige benadering ontzettend interessant. Ik zie zelf daarom niet zo veel waarde in een Rijksdienst voor Vitaliteit, maar ik denk eerder dat de basis ligt in het laten bewegen van kinderen en het zorgen voor gezonde voeding.

Ik vind de brede basisschool een ongelofelijk belangrijk instrument. Waarom? De school bereikt iedereen. Dat geldt tegenwoordig niet meer voor de sportvereniging of de kerk. Door de leerplicht bereikt de basisschool alle lagen van de samenleving. Wil ik daarmee pleiten voor een staatsopvoeding? Nee, want we hebben gelukkig vrijheid van onderwijs en een pluriform onderwijssysteem. In Nederland hebben we milieus waar kinderen volop beweging, verse groente en sociaal klimaat aangereikt krijgen maar er zijn ook milieus waar dat helaas niet het geval is. Dan is school een heel krachtig middel om daar verandering in te bereiken. Een groep van 44 hoogleraren, bestuursvoorzitters en medici deed afgelopen weekend niet voor niets een oproep aan de minister om in het basisonderwijs te beginnen met preventie.

Gedragsverandering bereik je in mijn ogen niet door het top down op te leggen. Ik geloof meer om het bottom-up te benaderen van meerdere kanten. In mijn eerdere column ‘Vitaliteit is van iedereen’ gaf ik al aan dat op dit terrein een brede opdracht ligt voor werkgevers, de overheid en vooral bij ons zelf. Vitaliteit begint uiteindelijk bij jezelf, maar het is ook zo dat niet iedereen uit zich zelf aan de slag gaat met een actieve leefstijl. Daarom is het belangrijk dat de overheid van vitaliteit een van de kerngebieden van het beleid maakt.

Ik hoop dat dit wordt ingezien. We hebben in de coronatijd ook gemerkt hoe veranderbaar de samenleving is. Vitaliteit is een individueel belang, maar we hebben met het virale bewustzijn ook gemerkt dat het ook een collectief belang heeft. Anders ligt voortdurend de hele samenleving plat. Het is een belangrijk onderwerp en nu is een belangrijk moment aangebroken omdat we nu die match maken tussen privé belang en publiek belang als het gaat om de virale weerbaarheid. Het laatste wat we dan willen is dat weer een vorm van facetbeleid krijgen met weer een nieuwe kolom naast sportstimulering en doelgroepenbeleid. We moeten het integraal bekijken en inzien dat het gaat om de stimulans voor mensen op fysiek, mentaal en cognitief vlak.

Verlaten van het industriële denken

Binnen de Executive MBA Sports & Health kijken we in een breder perspectief naar dit soort ontwikkelingen. Als we dan even zouden uitzoomen dan moet je toch concluderen dat we in een ontzettend interessante tijd leven als het alleen al om vitaliteit op de werkvloer gaat. We hadden eerst een industriële samenleving waarin mensen naar de fabriek gingen, vervolgens zijn we dat geen naspelen op kantoren. Dat kantoorleven is nu ineens doorbroken met corona. Het idee van acht uur op een bureaustoel te zitten is misschien niet gezond voor mensen om de dag door te komen. Dat wordt nu ook meer ingezien.

We moeten daarom misschien meer bij de mens zelf beginnen. Dat geldt zeker ook voor werkgevers. Die zienswijze past zeker in het verlaten van het industriële denken waarbij de mens een instrument was aan de machine.