Het zal niemand zijn ontgaan dat het een onstuimig jaar is voor AFC Ajax, de recordkampioen van Nederland. Zowel op bestuurlijk als op sportief vlak zijn er rake klappen gevallen. Toch leek rond de jaarwisseling de rust enigszins terug te keren. Ajax klom op vanuit het rechterrijtje en stelde Alex Kroes, één van de oprichters van intermediairskantoor SEG, aan als algemeen directeur.

Kort nadat Kroes officieel geïnstalleerd was in zijn nieuwe functie ontplofte echter een nieuwe bom. De Raad van Commissarissen (RvC) besloot om Kroes te schorsen omdat hij net voordat hij overeenstemming bereikte met de club over zijn aanstelling extra aandelen had gekocht. De betrokkenheid van Kroes bij aandelentransacties binnen de voetbalindustrie heeft de aandacht gevestigd op de dynamiek van financiële investeringen en de impact daarvan op de sport. In dit artikel wordt de rol van aandelentransacties in het voetbal nader onderzocht, met specifieke aandacht voor de zaak van Alex Kroes als een illustratieve casestudy. Extra saillant detail daarbij is dat Ajax, als enige betaald voetbalorganisatie in Nederland, een beursgenoteerd bedrijf is. Op beursgenoteerde bedrijven rusten zwaardere governance verplichtingen. Mede hierdoor ligt de kwestie rondom Kroes extra gevoelig.

Wat vooraf ging

Op 2 april 2024 heeft Ajax haar algemeen directeur Alex Kroes per direct op non-actief gesteld vanwege handelen in Ajax-aandelen met voorkennis. Dit terwijl hij slechts achttien dagen eerder officieel werd aangesteld. Het feitencomplex kan als volgt samengevat worden:

Het balletje is al gaan rollen op 15 maart 2022, wanneer Kroes in gesprek gaat met de toenmalige voorzitter van de RvC, over een mogelijke bestuursfunctie binnen de club. Tijdens deze ontmoeting kreeg Kroes inzicht in de uitdagingen binnen de club. Op 5 april 2022 heeft Kroes een vruchtbaar gesprek met Danny Blind, de voormalige technisch adviseur van Ajax. Op 6 april 2022 koopt Kroes zijn eerste aandelen in AFC Ajax NV. Dit terwijl hij op dat moment nog werkzaam was bij Go Ahead Eagles, een andere betaald voetbalclub in Nederland. Na gesprekken met de voorzitter van de RvC lijkt Kroes overtuigd. Wel moet hij eerst zijn aandelen in Go Ahead Eagles verkopen. Zo gezegd, zo gedaan, echter volgde er vanuit Ajax een radiostilte. Vervolgens werd er op 12 mei 2022 een nieuwe trainer aangesteld bij Ajax, hetgeen volgens Kroes in contrast was met de afspraken gemaakt tussen hem en de voorzitter van de RvC. Als gevolg hiervan trekt Kroes zelf de stekker eruit en besluit hij niet naar Ajax te gaan. Later dat jaar treedt Kroes in dienst bij AZ Alkmaar.

De aandelenportefeuille van Kroes

Uit een LinkedIn statement van Kroes zelf kan geconcludeerd worden dat hij op dat moment 20.000 aandelen in Ajax bezit. Medio april 2023 besluit Kroes zijn aandelenportefeuille te vergroten, dit terwijl hij nog steeds werkzaam is bij AZ. Ditmaal koopt Kroes aandelen vlak voor de aankondiging van de aanstelling van de nieuw technisch directeur Sven Mislintat. In mei 2023 koopt Kroes nogmaals aandelen in. In juni 2023 wordt Kroes opnieuw benaderd met de vraag of hij openstaat voor een bestuursfunctie bij Ajax. Kroes geeft aan hier niet onwelwillend tegenover te staan en koopt weer aandelen bij in Ajax. Op 26 juli 2023 koopt Kroes voor het laatst aandelen, een week voordat hij wordt benoemd tot algemeen directeur, al volgt de publieke bekendmaking van zijn aanstelling pas later dat jaar. Ditmaal koopt hij 17.500 aandelen in, waardoor zijn totale belang stijgt naar 42.500 aandelen.

Onherstelbare breuk

Op 27 december 2023 wordt Kroes officieel geïnstalleerd in zijn functie bij Ajax en op 15 maart 2024 mag hij dan ook daadwerkelijk beginnen met zijn werkzaamheden na het verlopen van het non-concurrentiebeding van zijn vorige werkgever AZ. Nog geen twee weken later, op 29 maart 2024, wordt het vertrouwen in Kroes opgezegd door de RvC van Ajax, vanwege het vermeend handelen met voorkennis in aandelen van Ajax, hetgeen in strijd is met de wet.

Ajax heeft besloten om Kroes met onmiddellijke ingang te schorsen en overweegt om de kortstondige samenwerking permanent te beëindigen. Bovendien heeft de club aangekondigd deze kwestie te melden bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM), de toezichthouder op, onder andere, beursgenoteerde bedrijven. Kroes is niet van plan om dit gedwongen vertrek bij Ajax te accepteren. Via een LinkedIn statement stelt hij dat hij de RvC vooraf heeft geïnformeerd over zijn aandelenpakket. Hij richt zich ook tot de AFM met de vraag om zijn handelen te beoordelen. Ongeacht de uitkomst hiervan lijkt de breuk tussen Kroes en Ajax onherstelbaar. Alles wijst op het einde van de samenwerking tussen Ajax en Kroes, maar waarschijnlijk is dit slechts het begin van de juridische strijd die zal volgen.

Ontslag als Statutair Bestuurder

Momenteel is Kroes geschorst in zijn functie als algemeen directeur bij Ajax. Bij een schorsing wordt de desbetreffende persoon op non-actief gezet en worden vermoedens van een bepaald handelen onderzocht door de werkgever, waarna een daadwerkelijk ontslag kan volgen. In dit kader is het belangrijk om te benadrukken dat Kroes niet enkel is aangesteld als algemeen directeur, maar op dat moment ook statutair bestuurder is van Ajax. Er gelden namelijk andere vereisten voor het ontslag van een statutair bestuurder dan voor een reguliere werknemer.

Een statutair bestuurder kan op elk moment worden ontslagen door het bevoegde orgaan voor benoeming. Over het algemeen rust deze bevoegdheid bij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA), maar bij Ajax is de RvC het aangewezen orgaan. Daarbij moet een besluit tot ontslag van een statutair bestuurder voldoen aan alle wettelijke en statutaire vereisten. Zo moet de vergadering van de RvC op de juiste wijze bijeen worden geroepen en moet tijdens de vergadering de vereiste meerderheid van stemmen worden behaald.

Vervolgens is het zaak om hoor en wederhoor toe te passen. Hierbij moet de bestuurder in de gelegenheid worden gesteld om zich te kunnen verweren tegen de voor het ontslag aangevoerde gronden. Indien deze mogelijkheid niet verleend wordt, kan dit reden zijn voor de bestuurder om het ontslag aan te vechten en het ontslagbesluit mogelijk te vernietigen. Daarnaast kan een ontslagen bestuurder aanspraak maken op een schadevergoeding indien genoegzaam vast komt te staan dat het ontslag in de gegeven omstandigheden onredelijk was. Kroes lijkt hierop al voor te sorteren door te stellen dat Ajax al ruim vóór zijn aanstelling op de hoogte was van zijn aandelenpakket in de club.

Handelen met Voorkennis

De RvC beschuldigt Kroes ervan te hebben gehandeld met voorkennis in aandelen van Ajax, hetgeen wettelijk verboden is op grond van de Europese Verordening marktmisbruik voor (MAR). Artikel 8 van deze verordening geeft een definitie van handel met voorwetenschap:

‘voor de toepassing van deze verordening doet handel met voorwetenschap zich voor wanneer een persoon die over voorwetenschap beschikt die informatie gebruikt om, voor eigen rekening of voor rekening van derden, rechtstreeks of middellijk financiële instrumenten te verwerven of te vervreemden waarop die informatie betrekking heeft.’

Indien handel met voorkennis wordt vermoed, rust er een meldingsplicht op de bedrijven om dit te melden bij de nationale toezichthouder op de financiële markten. Om die reden heeft de RvC van Ajax dan ook een melding gedaan bij de AFM. Handel met voorkennis, één van de vormen van marktmisbruik, houdt dus in dat een persoon handelt in financiële instrumenten, zoals aandelen, terwijl hij hierover koersgevoelige voorkennis heeft. Voorwetenschap omvat, kort gezegd, niet openbare, concrete informatie over ofwel het bedrijf ofwel de aandelen daarvan die invloed zouden kunnen hebben op de koers van de aandelen.

Strafrechtelijke gevolgen

Of er daadwerkelijk gehandeld is met voorkennis is een casuïstische beoordeling. In deze kwestie valt in ieder geval op dat Kroes op een aantal momenten Ajax aandelen heeft ingekocht toen belangrijke informatie, welke mogelijk een effect zou kunnen hebben op de koers, nog niet openbaar was. Denk hierbij aan de aanstelling van Sven Mislintat en de aanstelling van Kroes zelf. Een duik in de koersontwikkeling van Ajax leert dat de bekendmaking van de aanstelling Mislintat in ieder geval geen groot effect heeft gehad op de beurswaarde. De aanstelling van Kroes is lastiger te controleren, omdat deze pas na ongeveer een half jaar wereldkundig werd gemaakt. Voor het handelen met voorkennis is het overigens niet vereist dat de betreffende gebeurtenis ook daadwerkelijk een effect heeft gehad op de koersprijs.

Of Kroes daadwerkelijk heeft gehandeld met voorkennis staat nog niet vast en zal de komende tijd onderwerp van discussie blijven. Indien de handel met voorkennis uiteindelijk niet kan worden bewezen, is dit een factor die mee zou kunnen spelen in de afwikkeling van deze saga. Wanneer de aantijgingen terecht blijken te zijn, zou dit mogelijk strafrechtelijke gevolgen met zich mee kunnen brengen voor Kroes.

KNVB-Licentiecommissie

Ook binnen de verenigingsrechtelijke kaders van de KNVB gaat deze kwestie een staartje krijgen. De KNVB gaat namelijk het handelen van Kroes en Ajax voorleggen aan de KNVB Licentiecommissie. Deze commissie houdt toezicht op de naleving van de licentieregelgeving. Iedere betaald voetbalclub in Nederland bezit een KNVB-licentie, welke verbonden is aan strenge (financiële) voorwaarden. De reden hiervoor was een vermeende overtreding van kwaliteitseisen uit de Richtlijn waarborgen onafhankelijkheid en continuïteit licentiehouder van de KNVB, waarin staat dat een bestuurder geen aandelen mag bezitten van een andere voetbalclub. Zo was Kroes grootaandeelhouder van Go Ahead Eagles, terwijl hij ook aandelen in Ajax kocht. Bovendien staat in de richtlijn dat het niet is toegestaan om als bestuurder van club aandelen te bezitten in een andere club. Hiervan lijkt sprake te zijn, want toen Kroes als directeur werkzaam was bij AZ, had hij namelijk tegelijkertijd ook aandelen in Ajax.

De Licentierichtlijn is bindend voor alle clubs in Nederland. In geval van een overtreding kan de KNVB sancties opleggen aan de betreffende club, waaronder het intrekken van de licentie. Natuurlijke personen, zoals Kroes in deze kwestie, zijn echter niet direct gebonden aan de richtlijn en kunnen dus niet direct gesanctioneerd worden door de KNVB op basis van de richtlijn.

Van Praag

Kort nadat bekend werd gemaakt dat Kroes op non-actief was gesteld, kwam naar buiten dat ook de voorzitter van de RvC, Michael van Praag, mogelijk de mist is ingegaan omtrent het bezitten van Ajax aandelen. Ook Van Praag bezit namelijk aandelen in de club, maar heeft verzuimd dit te registreren bij de AFM. Dit heeft geleid tot aanzienlijke bezorgdheid bij stakeholders binnen de club, roept vragen op over de naleving van de wet binnen de club, alsmede de vereiste transparantie vanuit de bestuursorganen. Voor de externe belanghebbenden, zoals investeerders en andere stakeholders, werpt dit gebrek aan transparantie vragen op over de integriteit van de bedrijfsvoering en het vermogen van het bedrijf om te voldoen aan de wettelijke vereisten. Het niet tijdig en accuraat registreren van aandelen kan het vertrouwen van investeerders ondermijnen en kan leiden tot juridische en reputatieschade voor het bedrijf.

Conclusie

Ajax bevindt zich momenteel in de nodige bestuurlijke malaise. Op meerdere facetten zijn de bestuurders van de club mogelijk de mist ingegaan rondom het bezit van Ajax aandelen. Zowel voor Kroes als voor van Praag zal dit, voor zover de vermoedens vastgesteld kunnen worden, gevolgen hebben. Met name de kwestie rondom Kroes zal nog een staartje krijgen, omdat langs meerdere wegen nu onderzoeken worden gestart. Het moge duidelijk zijn dat het handelen met voorkennis een serieuze aantijging is, waarvan Ajax en Kroes de gevolgen zullen merken. Voor Ajax zal met name het onderzoek van de Licentiecommissie van de KNVB van belang zijn. Ook andere clubs zullen deze ontwikkelingen nauwlettend volgen.

Ook schetst deze casus ook maar weer eens dat betaald voetbalorganisaties onder een vergrootglas liggen. Het implementeren van de corporate governance structuren is daarmee essentieel. Bestuurders moeten transparant zijn over eigen belangen bij hun taakuitoefening en er moeten controlemechanismen aanwezig zijn om fouten zoals rondom de aandelenregistratie van Van Praag te voorkomen.

De ontwikkelingen in Amsterdam volgen elkaar in rap tempo op, het laatste woord over deze kwestie is dus ook lang niet gerept. Daarbij moet ook de kanttekening geplaatst worden dat het op dit moment niet mogelijk is om vast te stellen of de geuite vermoedens juist zijn. Zolang er nog geen uitspraak van de AFM en/of een rechter ligt, zal het gissen blijven naar de objectieve waarheid.

Kortom: de partijen staan alle aan de aftrap van een langdurige juridische strijd, met Kroes in de hoofdrol. Wordt vervolgd.

Dit is de achtste aflevering van een maandelijkse rubriek rond sport & recht door de specialisten van Vissers Legal. Lees ook deze eerdere bijdragen: