Sportonderzoek

Sporten is goed voor de gezondheid. Tegelijkertijd lopen sporters ook risico op blessures, en soms ook op chronisch letsel. Voetballers, vechtsporters en rugbyers raken tijdens het sporten regelmatig met het hoofd de bal of een medespeler. Onderzoek wijst uit dat zij door dit herhaalde hoofdcontact een verhoogd risico hebben op dementie. De Gezondheidsraad adviseert om blootstelling aan herhaald hoofdcontact bij sporters te beperken. De Nederlandse Sportraad publiceert eind van de zomer concrete aanbevelingen voor betrokken partijen.

De mentale gezondheid van kinderen en jongeren krijgt steeds meer aandacht. En terecht: uit onderzoek blijkt dat één op de vier leerlingen in groep 7-8 mentale klachten ervaart (1). Onder scholieren van 12-16 jaar loopt dit zelfs op tot bijna één op de drie. (2) Sporten kan een belangrijke rol spelen in het versterken van de mentale gezondheid van kinderen en jongeren. Maar wat vaak minder wordt besproken, is de invloed van de mensen om een kind heen. Welke rol spelen trainers, ouders en teamgenoten? Hoe kunnen zij de mentale gezondheid van sportende kinderen en jongeren positief én negatief beïnvloeden?

Nederland heeft een fantastische sportinfrastructuur, maar deze blijft op veel plaatsen onderbenut en onderbezet. Als de sport niet met innovatieve oplossingen komt en geen nieuwe functies creëert of nieuwe partners weet te betrekken in het gebruik van haar accommodaties, dreigt zij in die ruimtelijke strijd het onderspit te delven, waarschuwt Maarten van Bottenburg, hoogleraar bestuurs- en organisatiewetenschap aan de Universiteit van Utrecht en leider van het omvangrijke en ambitieuze onderzoeksproject Spot On.

De sportomgeving is een plek waar de mentale gezondheid van jonge sporters kan worden versterkt. De inzet, vaardigheden en manier van training geven van de trainer spelen hierbij een belangrijke rol. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Mentale gezondheid van jonge sporters van het Mulier Instituut’. Onderzoeker Wikke van Stam geeft hierin advies hoe jeugdtrainers van jonge sporters (5 – 25 jaar) de mentale gezondheid kunnen bevorderen.

De infrastructuur van Sport Data Valley (SDV) gaat vanaf 31 maart verder onder de vlag van het Mulier Instituut. Daarmee gaat de nationale data infrastructuur voor sport- en beweegdata een volgende fase in. Toen het ministerie van VWS zich eind vorig jaar terugtrok als financier, moest Margot van Beusekom, directeur van Sport Data Valley, alle noodscenario’s uit de kast halen. In Mulier Instituut vond ze een logische partij om de infrastructuur over te nemen. Dat vijftien organisaties uit de sport bereid zijn gevonden financieel bij te dragen, was voor directeur Remco Hoekman de bevestiging voor het draagvlak voor Sport Data Valley en de overname door Mulier Intituut.

Wat is de positie van vrouwen in de Nederlandse sport? Ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag (8 maart) beantwoordde Mulier Instituut die vraag met een infographic. Daarin verzamelden de Mulier-onderzoekers gegevens over vrouwen in de sport: van sportdeelname en olympische medailles tot de vertegenwoordiging in leidinggevende functies in de sport. Het meest opvallende is dat bij de besturen van sportbonden duidelijk een opmars van vrouwen te zien is.

In 2023 gaven Nederlandse gemeenten 2 miljard euro uit aan sport. Dat is 15 procent meer dan een jaar eerder. Na verrekening van de inflatie is het verschil 11 procent. Dat blijkt uit de Monitor sportuitgaven gemeenten 2023 van het Mulier Instituut. Hoewel van grootschalige bezuinigen op sport nog geen sprake lijkt, spelen bij gemeenten al grote zorgen voor de toekomst.

In het onderwijs- en onderzoeksveld hebben lectoraten aan hbo-instellingen de afgelopen jaren een vaste plek verworven. Op het gebied van sport en bewegen kent Nederland op dit moment al twaalf verschillende lectoren. In het mbo is eenzelfde ontwikkeling gaande met practoraten. Landelijk zijn al 150 van deze expertisecentra gericht op thema’s als transport, techniek, voedsel, en zorg, welzijn en sport, actief of opgericht. Specifiek op sport zijn nu vier practoraten opgezet. Als het aan Sportinnovator ligt, wordt dat aantal de komende jaren hoger. "Dit is een belangrijke ontwikkeling voor de innovatie van de sportberoepspraktijk", aldus Geri Bonhof van het Topteam Sportinnovator.

Sport en bewegen raakt ons allemaal. Vanuit die gedachte werd aan de Universiteit Utrecht (UU) tussen 2014 en 2022 onderzoek gedaan binnen het focusgebied Sport & Society. Onderzoek naar de maatschappelijke waarde van sport stond hierbij centraal. En dat heeft allerlei mooie projecten opgeleverd op de hoofdthema’s gezondheid, inclusie en integriteit. Met een ezine blikt Sport & Society terug op de resultaten van de afgelopen jaren. Daarbij werd bewust gekozen voor verhalen van mensen uit de onderzochte doelgroepen.

400.000 Nederlanders zijn de afgelopen twee jaar gestopt met één of meerdere sporten als gevolg van een sportblessure. Drie op de tien sporters zijn volledig gestopt met sport en bijna vier op de tien koos voor een alternatieve sport. Dit blijkt uit de nieuwste editie van de aanvullende module Bewegen en Ongevallen van de Leefstijlmonitor – van het RIVM en VeiligheidNL, in samenwerking met het CBS. Hiermee is voor het eerst volledig in kaart gebracht hoe groot de impact van sportblessures daadwerkelijk is en hoe dit de ambitie om de beweegrichtlijnen te halen belemmert.

Bij veel sportonderzoek wordt te vaak gekeken naar generieke waarden als 'fanbeleving', 'gezondheid', 'inclusie', 'participatie' of 'de maatschappelijke waarde van topsport', stelt sportfilosoof Aldo Houterman. Zeker bij het in beweging krijgen van mensen is het volgens hem van belang om naar individuele contexten te kijken. De praktijkfilosofen kunnen hierbij helpen.

Trainer-coaches zijn veelal bezig met het zorgen voor een goed trainingsschema. Om optimaal te kunnen presteren is oog voor herstel even belangrijk. De coach speelt daarin een cruciale rol. Het Jaarcongres Wetenschap voor de Sportpraktijk op 28 november had daarom als veelzeggende titel ‘De coach als manager van herstel’. Tijdens dit compacte congres georganiseerd door NLcoach en Topsport Topics werden alle nieuwe wetenschappelijke inzichten rond dit thema belicht: van herstelstrategieën, het monitoren van belastbaarheid tot mentaal herstel.

De aandacht voor sporten en bewegen als middel om de mentale gezondheid te stimuleren is in landelijk en lokaal beleid de laatste jaren toegenomen. Maar sport- en beweegaanbieders weten vaak niet hoe ze dat kunnen doen. Onderzoeker Linda Ooms van het Mulier Instituut beantwoordt vijf vragen over waarom en hoe sport- en beweegaanbieders kunnen bijdragen aan de mentale gezondheid van inwoners.