Het programma dat tot 2025 zal lopen is maandag gepresenteerd door de Britse ministeries van transport en volksgezondheid. Met die krachtenbundeling willen de twee departementen benadrukken dat het om een brede aanpak gaat, waarbij ook het verbeteren van de beweegvriendelijke infrastructuur op de agenda staat. Zo ontstaat in Engeland voor het eerst een systeem waarbij op het gebied van transport, 'actief reizen' en gezondheid wordt samengewerkt aan gezondheidsbevordering en het verkleinen van gezondheidsverschillen.

'Boost voor mentaal en fysiek welzijn"

Huisartsen krijgen in de pilot in elf gebieden in Engeland een prominente rol. Zij krijgen de opdracht om patiënten die daar baat bij hebben voor te schrijven te gaan fietsen of wandelen. Om patiënten niet vrijblijvend de praktijk uit te sturen met een beweegopdracht, worden projecten opgezet zoals fietslessen voor volwassenen, leenfietsen en wandelgroepen. Het vrijgemaakte overheidsbudget van 12,7 miljoen pond is bedoeld om via de elf lokale overheden die projecten te ondersteunen. Deze proef van 'bewegen op recept' in Engeland past in het al bestaande concept van ‘social prescribring’, waarbij patiënten naar niet-medische activiteiten worden doorverwezen.

Volgens minister voor gezondheid Maria Gaulfeld is het Verenigd Koninkrijk hard op weg om deze ‘sociale recepten’ verder in te bedden in het gezondheidszorgsysteem NHS en lokale gemeenschappen door het hele land. "Deze pilot helpt ons om meer programma’s te identificeren om ongelijkheid tegen te gaan en een boost te geven aan de mentale en fysieke welzijn van inwoners door het hele land." Behalve de gezondheidsvoordelen als stressvermindering en het tegengaan van hart- en vaatziekten en obesitas, worden vanuit het departement voor transport nog andere voordelen voor een actieve leefstijl aangehaald. Zo benoemt minister voor wandelen en fietsen Trudy Harrisson de positieve impact op de luchtkwaliteit en het verminderen van opstoppingen door autoverkeer op drukke straten.

Betere fiets- en wandelpaden

Om te zorgen dat mensen ook worden uitgenodigd om te gaan bewegen, wordt parallel aan deze proef ook gewerkt aan het verbeteren van de infrastructuur met fiets- en wandelpaden. Op dat vlak valt in Groot-Brittannië nog veel werk te verzetten. Oud-wielrenner Chris Boardman heeft daarom als 'National Active Travel Commissioner' de missie gekregen om meer Britten de auto te laten staan en de voordelen van fietsen of wandelen te ervaren. Hij juicht de pilot daarom ook toe omdat Engeland meer manieren nodig heeft om op een gezonde, goedkope en vooral prettige manier dagelijks te kunnen reizen. "Meer bewegen leidt tot een gezonder land, een verminderde druk op onze gezondheidszorg, minder kanker, hart- en vaatziekten en diabetes, en enorme kostenbesparingen", aldus Boardman.

Met het programma wil de Britse overheid de druk op de huisartsen verlagen, maar juist vanuit die beroepsgroep klinkt ook een tegengeluid op het plan. "Moet een huisarts mensen doorverwijzen naar deze programma’s of zou hij zich moeten ontfermen over zieke mensen?", werpt een huisarts uit Doncaster (één van de pilotgebieden) bij de BBC als dilemma op. Zijn antwoord: "We hebben voor beide geen capaciteit."

'Geen wondermiddel'

Ook vanuit de hoek van de mentale gezondheidszorg klinken gemengde reacties op het nieuwe plan. Paul Farmer van Mind, een liefdadigheidsinstelling voor mentale gezondheid, noemt het in Metro op de eerste plaats positief dat de NHS inzet op de combinatie van bewegen en mentale problemen. "Maar het is belangrijk om te onthouden dat het voorschrijven van beweging geen wondermiddel is voor het behandelen van mentale problemen. Dit programma zou een onderdeel moeten zijn van een gereedschapskist met opties die een huisarts naast al bestaande behandelingen heeft als een patiënt om hulp vraagt. Mensen met mentale problemen zijn allemaal anders, wat de één helpt hoeft niet noodzakelijkerwijs te werken voor een ander."

Bewegen op recept in Nederland

Het idee van bewegen op recept is overigens in Nederland zeker niet onbekend en wordt al op lokaal niveau in verschillende vormen toegepast. Mulier Instituut evalueerde in 2016 al een project in Nieuwegein van SportID waarbij zorgprofessionals mensen met (vermeende) beweegarmoede werden doorverwezen naar een sportprofessional om te gaan sporten of bewegen. Uit dat onderzoek kwam bij de belemmeringen naar voren dat zorgprofessionals het sportaanbod niet continu op het netvlies hebben, waardoor ze niet altijd denken aan een doorverwijzing. Deelnemers noemden de overgang na drie maanden van een gereduceerd tarief naar een regulier tarief voor het sportaanbod als een drempel om door te gaan. Juist in het zorgen dat mensen blijven bewegen moet de grote winst zitten bij een ‘beweegrecept’.

Die discussie speelt ook bij de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI), dat sinds 2019 in het basispakket van zorgverzekeraars zit. Anders dan de proef in Engeland richt de GLI zich specifiek op mensen met obesitas of overgewicht. Zorgprofessionals hebben daar een beperkt pallet voor met drie erkende interventies gericht op een gezonde leefstijl. Eind vorig jaar liet toenmalig staatsecretaris Paul Blokhuis met een factsheet weliswaar zien dat het aantal GLI-deelnemers groeit (totaal ruim 79.000 vanaf de start), maar over het effect op de leefstijl van deze mensen is door de korte looptijd nog niets bekend.

Dat langetermijneffect wordt ook bij de Engelse proef nog interessant om te volgen, zeker omdat ook daar het eerste duwtje door de toch al drukbezette huisarts moet worden gegeven. En dat kan met de noodkreet van de huisarts uit Doncaster in gedachten ook een bottleneck vormen voor blijvend succes van het programma.

Foto: Alena Veasey / Shutterstock.com