Afgelopen week werden in Taipei de World Master Games gehouden. Dit vierjaarlijks multisport evenement voor amateursporters ouder dan dertig jaar is in Nederland nauwelijks bekend. Dit is tot groot ongenoegen van Huub Stammes. Hij steekt naast zijn werk bij Sportbedrijf Lelystad veel tijd en energie in MasterSport Nederland, een stichting die aandacht vraagt voor oudere sporters. Hun deelname moet en kan omhoog, als verenigingen en bonden zich daarop richten. Een grote markt ligt volgens hem te wachten. “Het Ministerie van VWS en NOC*NSF willen dat in 2040 75 procent van de Nederlandse bevolking voldoende beweegt. De grootste mogelijkheden liggen bij de senioren.”
Mastersporters, en dat is eigenlijk iedere sporter vanaf dertig jaar, worden vergeten, zegt Huub Stammes. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het gebrek aan aandacht voor hun prestaties. Stammes, zelf een nog zeer actieve mastersporter van 62 jaar, heeft er met ‘master’-topschaatser Michiel Wienese en anderen zijn missie van gemaakt om daar verandering in te brengen met de stichting Mastersport Nederland. Meer erkenning, waardering, communicatie, inspiratie en facilitering zijn nodig voor deze sporters. "In de sport wordt niet of nauwelijks naar senioren gekeken. Het is een vergeten groep – op bonden als de Nederlandse Bridge Bond en de Nederlandse Jeu de Boules Bond na dan. Nederland loopt hierin internationaal echt achter. In Nieuw-Zeeland en Australië zijn elke twee jaar nationale Masters Games, te zien op tv. Internationaal zijn er elke vier jaar de World Masters Games, waaraan meer dan 25.000 senioren in meer dan dertig sporten deelnemen. Helaas minder dan honderd Nederlandse inschrijvers", aldus Stammes.
"Als je er dieper over nadenkt, is dat vreemd. Meer dan de helft van het totaalaantal leden van sportverenigingen is ouder dan 35. Zij betalen allemaal seniorencontributie en daarmee misschien wel zestig tot zeventig procent van de totale contributie van de clubs. Maar de faciliteiten van de bonden voor deze categorie zijn heel beperkt. Zelfs als zij goed presteren als master, internationaal hun mannetje staan, worden zij niet gezien. Als ze verplicht in oranje tenue moeten deelnemen, moeten ze dat zelf betalen, terwijl ze voor Nederland uitkomen."
"In de sport wordt niet of nauwelijks naar senioren gekeken. Het is een vergeten groep. Nederland loopt hierin internationaal echt achter"
Ook zijn er helden nodig, vindt Stammes: "Ook daar hebben bonden geen aandacht voor. Daarmee doen ze hun eigen mensen tekort. Femke Bol is voor 35-plussers geen voorbeeldsporter. Ze zijn hooguit fan. Uit ons onderzoek blijkt dat masters rolmodellen van hun eigen generatie nodig hebben. De Atletiekunie laat die kansen voorbijgaan.” Lokaal is er vaak wél aandacht en waardering. "Lokale media pakken prestaties van mastersporters wel regelmatig op. Maar landelijk worden ze niet gezien en wordt over hun prestaties niet gecommuniceerd."
De faciliteiten of trainingen bij sportverenigingen zijn evenmin voldoende afgestemd op de oudere sporter. "Als je trainer wilt worden, krijg je meestal ook cursussen inspanningsfysiologie. Je leert hoe een mens reageert op inspanning. Dat is bij ouderen anders dan bij jongeren, maar dat zit vaak niet in de opleiding, terwijl dat wel zou moeten. Als een master zich wil verbeteren, is het wel handig als de trainer weet hoe de inspanning er voor deze groep uitziet, in plaats van ze kapot te laten gaan op een schema voor een twintigjarige. Sportbonden zouden daar in de productontwikkeling en ondersteuning van verenigingen en trainers serieus over moeten nadenken. Al zijn er ook goede voorbeelden. Bij atletiek wordt de kogel lichter naarmate je ouder wordt. Bij voetbal heb je walking football op een half veld. Wielerwedstrijden worden steeds wat korter."
Ook is het in Nederland zoeken naar masterevenementen met een (inter)nationale uitstraling of bekendheid. "We wilden in 2028 de World Masters Games naar Nederland brengen. Veel gemeenten en provincies hadden interesse. Maar het Ministerie van VWS heeft hiervoor geen regeling en dan is er geen geld. En Amsterdam als beoogde gaststad liet het lopen." Hij gaat verder: "NOC*NSF, sportbonden en gemeenten organiseren elk jaar een sportverkiezing. De masters ontbreken structureel. Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Het gaat om erkenning en waardering voor masters, en die is er landelijk niet. Er is sprake van institutioneel seniorisme, discriminatie op basis van leeftijd."
Op verschillende niveaus moet dit worden aangepakt, aldus Stammes. Beginnend bij VWS, NOC*NSF, de bonden en sportverenigingen. "Het is bekend dat men bij verenigingssporten langer blijft sporten als je het samen doet. Als de groep masters maar groot genoeg blijft, blijft men sporten. Ben je zestig en is de volgende oudste pas veertig, dan is er een grote kans dat je afhaakt. Verenigingen moeten dus gericht werven. Er zijn maar weinig verenigingen die zich op veertigplussers richten, ze werven altijd jeugd en jongeren. Prima, maar de populatie grijs is groter en daar is meer winst te behalen."
Hetzelfde ziet hij bij commerciële sportondernemers. "Daar is de gemiddelde leeftijd van sporters dertigplus, zestigplussers zijn er lastig te vinden", aldus Stammes. “NOC*NSF moet daarom gaan erkennen dat er masters zijn, sportbonden attenderen op groeikansen en ze daarbij helpen."
Dat gebeurt volgens Stammes nu nog heel beperkt. Lokaal kan er ook meer aandacht komen. "Gemeentelijke sportbedrijven kunnen veel betekenen met lokale marketing en begeleiding. Zij zitten het dichtst op de bal, hebben contact met de verenigingen, de commerciële sportaanbieders en de nog-niet-sporter."
Stammes verklaart deze blinde vlek door onwetendheid. "Eenoog is koning in het rijk der blinden. Omdat we dit altijd zo doen, gaan de ogen niet open. En dat komt dan weer doordat we zijn opgevoed met een cosmetische blik: jong is prachtig. Of we nu naar commercials of sport op tv kijken, het is altijd gericht op de jonge generatie. Daardoor vergeten we dat er ook nog een oudere doelgroep is, de meest vermogende doelgroep bovendien. De sport laat daarmee een grote kans lopen, net als het bedrijfsleven en sponsoren."
Doordat Stammes voor gemeentelijke sportbedrijven een belangrijke rol ziet, is de vraag wat hij gaat doen nu hij sinds enkele maanden manager is bij het gemeentelijk sportbedrijf in Lelystad. Wat kunnen de oudere sporters daar verwachten? "Ik ben nog maar sinds november 2024 aan de slag, maar ik zie veel ruimte voor verbetering om mensen beter te helpen en langer te sporten. Het sportbedrijf kan daar een cruciale rol in spelen, door masters dichter bij de verenigingen te brengen."
De mastersporter die geen bekende heeft die kan helpen een goede
sport te vinden, verdwaalt immers al snel in het onlineaanbod. "Een website met
alle lokale sportaanbieders geeft al inzicht. Voor wie meer hulp nodig heeft,
kan een sportmakelaar die mensen individueel naar een sport begeleidt, de
oplossing zijn."
"NOC*NSF moet gaan erkennen dat er masters zijn, sportbonden attenderen op groeikansen en ze daarbij helpen"
Een andere optie is een aanlegtoets. "Veel mensen weten niet voor welke sporten ze aanleg hebben. Dat verandert ook gedurende je leven. Als je iemand toetst op aanleg, kun je beter adviseren welke sporten hij kan beoefenen en hem direct verbinden met een trainer bij een club of sportaanbieder. Een aanlegtoets kan ook online, wat minder arbeidsintensief is."
En ook op het gebied van training is er meer mogelijk. "De volgende vraag is: wat zijn de kwaliteiten van de trainer? Is hij enthousiast en deskundig? Hij moet niet primair de opdracht krijgen om van iedereen de beste sporter te maken, maar proberen iemand minimaal vijf jaar als lid te behouden. Dat leert een trainer na te denken over de langere termijn en geeft meer impact."
De verandering moet bij de bonden beginnen. "Daarom heb ik begin 2024 de stichting Mastersport Nederland opgericht. Namens de stichting zijn we in gesprek met onder meer VWS, NOC*NSF, Tweede Kamerleden, de Nederlandse Sportraad en met enkele sportbonden. Michiel Wienese heeft weten te realiseren dat het IOC de uitslagen van de World Masters Games heeft gepubliceerd in zijn officiële bibliotheek. De KNSB registreert nu ook de baanrecords van alle mastercategorieën bij het schaatsen. En de KNWU heeft de vijfjaarscategorieën nu officieel voor de NK’s in alle masterdisciplines gereglementeerd. We sporen gemeenten aan, publiceren artikelen, spreken op congressen. Staatssecretaris Karremans heeft inmiddels erkend dat er in de Nederlandse sportsector sprake is van sportseniorisme. Door het heft in eigen hand te nemen, willen we daar verandering in brengen. Er zit bijna een dagtaak in, maar we doen het vrijwillig voor het noodzakelijke doel."
Uit onderzoek van de stichting Mastersport Nederland vorig jaar onder negen sportbonden en 500 sporters boven de 35 jaar bleek dat bonden vrijwel niets doen voor masters. Er is geen specifiek beleid, geen budget, niemand kende de World Masters Games. "Sindsdien hebben we zeker het een en ander bereikt, maar de grote sneeuwbal moet nog gaan rollen. De verandering moet eerst en vooral plaatsvinden in de hoofden van de bestuurders, directies en beleidsmakers van sportorganisaties”, besluit Stammes. “Het mooie is: mastersporters vormen een enorme groeimarkt, het zijn mensen met volop kansen en middelen."
Foto boven artikel: Huub Stammes tijdens het NK Masters tijdrijden in 2023.
Dit artikel verscheen eerder in een uitgebreidere vorm in vakblad Sport & Strategie (editie 2-2025).
