Frank Paauw werd vorig jaar gekozen als de verrassende nieuwe voorzitter van de KNVB. Als voormalig korpschef van Rotterdam en Amsterdam maakte hij al de mooie en minder mooie kanten van het voetbal mee. In gesprek met vakblad Sport & Strategie deelt hij zijn visie op de aanpak van racisme, discriminatie en homohaat in het voetbal, de herpositionering van het vrouwenvoetbal en zijn lessen in leiderschap. Lees hier deel 2 van het interview.
Afgelopen zomer zag Paauw het Nederlands vrouwenteam jammerlijk ten onder gaan bij het EK in Zwitserland. Al na de eerste ronde moest de Europees kampioen van 2017 naar huis. De vergelijking met andere voormalige Europese kampioenen als Noorwegen en Zweden dringt zich op. Alle drie naar het tweede plan verdrongen, alle drie ontberen ze een sterke nationale vrouwencompetitie. In Nederland valt die competitie bovendien niet onder het betaald voetbal, maar onder het amateurvoetbal. Wat doet de bond om aan dit anachronisme een eind te maken en het vrouwenvoetbal weer naar de Europese top te brengen?
Paauw: "Er gaat in organisatorisch opzicht binnenkort wat veranderen bij de KNVB. De raad van toezicht bij de amateurs en de raad van commissarissen van het betaald voetbal worden in december ineengeschoven en vervangen door een rvc die zowel toezicht houdt op het amateur- als het betaald voetbal. Dat is mijns inziens ook het logische moment voor een andere positionering van het betaald vrouwenvoetbal."
Ook op breedtesportniveau schreeuwt het vrouwenvoetbal om veranderingen, gegeven de afname van leden. Het aantal nieuwe aanmeldingen is gezakt van 35.000 in 2020 tot 30.000 in 2025. Uit onderzoek blijkt dat dit onder meer is te wijten aan het beleid van de KNVB om meisjes op jonge leeftijd bij voorkeur met jongens te laten spelen. Terwijl meisjes te kennen geven met meisjes te willen spelen! Die dalende tendens maakt het voor clubs nog moeilijker meidenteams samen te stellen. Sommige clubs heffen ze daarom op, hetgeen een vicieuze cirkel op gang brengt: zo wordt het nog moeilijker meidencompetities te organiseren en wordt het vrouwenvoetbal aan de basis uitgehold.
"Het gemengd voetballen is vaak uit nood geboren" reageert Paauw. "Bij een club met maar vijf meiden, is er geen andere mogelijkheid dan gemengd voetbal, met al het gedoe van aparte douches en kleedkamers van dien. Dus je moet als bond het meisjesvoetbal aantrekkelijker maken voor de clubs en goede competities opzetten. Dat doe je door net als bij de jongens en mannen zoveel mogelijk teams van gelijke sterkte tegen elkaar te laten spelen. Als je telkens met 7-0 van de mat wordt geveegd en je moet ook nog contributie betalen, ben je snel klaar met voetbal."
"We hebben ongeveer 175.000 vrouwelijke voetballers. Dat is de kraamkamer voor je profcompetitie en die kraamkamer moet zo ruim mogelijk worden bevolkt. In Nederland hoef je maar tien minuten te fietsen en je bent bij een voetbalclub. Meisjes kunnen in principe overal voetballen, maar je moet het potentieel en de infrastructuur wel opbouwen. Dat kost tijd en volharding, het is niet anders."
Jeu Sprengers, een van zijn voorgangers als KNVB-voorzitter, zei ooit: de KNVB is het grootste gezinsvervangende tehuis van Nederland. Maar in dat tehuis blijkt voor gays nog steeds geen plaats te zijn. Amateurvoetballer, jeugdtrainer en socioloog Kobus Groenteman deed onlangs onderzoek naar diversiteit en inclusie in het Amsterdamse mannen-amateurvoetbal. En constateerde een onverminderd grote homohaat. In de kleedkamer en op het veld regent het scheldwoorden als ‘vuile homo’, ‘flikker’ en ‘pisnicht’. Zijn conclusie: zolang de KNVB geen normen stelt, blijft homofobie in het voetbal normaal. En: de passiviteit van de KNVB en de clubs doet eigenlijk nog meer pijn dan de homofobie zelf.
Paauw: “Het begint ermee dat je het nooit normaal moet vinden dat homohaat en in breder verband racisme en discriminatie nog aanwezig zijn. Cultuurverandering is een van de moeilijkste dingen om te bewerkstelligen, maar begint met stelling nemen. De commissie Mijnals speelt daar een nadrukkelijke rol in. De constatering van Groenteman dat er een stilzwijgende acceptatie is van de KNVB, is onverteerbaar. Dit zal opnieuw en blijvend geagendeerd moeten worden.
"Als wij als KNVB uitdragen waar we voor staan, niet alleen in woord maar juist ook in daden, dan kunnen we ook die homofobie veranderen”
"Bij de politie hebben we soortgelijke discussies gehad. Ik kom uit de tijd dat aan die ene vrouw die bij de politie wilde, werd gevraagd: wat bezielt jou om politieman te willen worden? Dat veranderde al toen er twee, drie vrouwen waren. En op dit moment zijn er meer vrouwelijke dan mannelijke hoofdcommissarissen."
"Als het om emancipatie, diversiteit en inclusie gaat, geloof ik in massa, in volume. Daarnaast, en dat is voor mij een belangrijke les in leiderschap uit het verleden: mensen doen niet wat je zegt, ze doen wat je doet. Als wij als KNVB uitdragen waar we voor staan, niet alleen in woord maar juist ook in daden, dan kunnen we ook die homofobie veranderen."
"Dat is zeker een mogelijkheid. Als korpschef in Amsterdam voer ik ook altijd mee op de politieboot. Om als hoogste baas een statement te maken en te laten zien: hier geloof ik in, hier sta ik voor. Dat helpt volgens mij meer dan de zoveelste nota of te wachten tot het vanzelf overgaat. Het onderzoek van Groenteman laat zien dat er nog een wereld is te winnen. Ik zeg er wel bij: anders dan bijvoorbeeld hockey is voetbal een spiegel van de maatschappij. Dat ontslaat ons niet van de plicht om met nieuwe strategieën duidelijk te maken waar de KNVB voor staat. Je moet in voorkomend geval ook tegen homohaat durven optreden."
In 2020 besloten de bvo’s, op initiatief van AZ, om te komen tot oprichting van een NL League. Daar zouden naar voorbeeld van de Bundesliga en La Liga de clubs van de Eredivisie en Keukenkampioendivisie in opgaan en fuseren. NL League wilde zonder tussenkomst van de KNVB het betaald voetbal en de competities gaan bestieren. Twee jaar later liep het plan weer spaak omdat de clubs het onderling niet eens konden worden over de afdracht van Europees prijzengeld aan niet-Europees spelende clubs. De afspraak was 5 procent, maar toen puntje bij paaltje kwam, wilden Ajax, PSV en Feyenoord niet verder gaan dan 3,75 procent. Is Paauw niet bang dat de bvo’s dit plan ooit weer oppakken en zo de KNVB buitenspel zetten?
"Dat is en blijft mogelijk, maar op dit moment zeilen wij met z’n allen in rustig vaarwater. Het plan is destijds ook niet door de KNVB maar door de clubs zelf tegengehouden. Clubs zijn zich er bovendien van bewust dat het hebben van een KNVB ook een voordeel kan zijn. Bijvoorbeeld om lastige beslissingen te nemen en dingen georganiseerd krijgen. We merken in ieder geval dat er op dit moment bij de clubs geen roep of behoefte is zich te verzelfstandigen."
"Ik heb een directeur van een bvo tegenover me gehad die rechtuit zei: we vinden het soms wel makkelijk dat jullie een beslissing nemen die we zelf ook logisch vinden, maar die we als clubbestuurders moeilijk aan de achterban kunnen verkopen. Dan kunnen we zeggen: die KNVB begrijpt er weer niets van."
AZ vond destijds ook dat de KNVB zijn oren te veel liet hangen naar de drie grote clubs, PSV, Ajax, Feyenoord, ook wel de PAF genaamd. Er zou zelfs een geheim overlegcircuit bestaan tussen de KNVB en deze drie clubs. In mei 2024 besloten de bvo’s tot een onafhankelijk onderzoek om vast te stellen hoe het betaald voetbal beter en efficiënter bestuurd kan worden en wat er waar is van dat PAF-beraad.
"Dat onderzoek is afgerond", aldus Paauw. "En heeft tot een aantal handreikingen richting de clubs geleid die bestuur en toezicht duidelijker en eenduidiger moeten maken. Het in elkaar schuiven van de rvc’s is daar een voorbeeld van. Dat er een geheim vergadercircuit tussen PSV, Ajax, Feyenoord en de KNVB zou bestaan, is nieuw voor mij. Ik ben in mijn agenda nog geen PAF-overleg tegengekomen.
"Wat wel gebeurt, maar daar zitten dit jaar ook AZ, Go Ahead en FC Utrecht bij, is dat er in de aanloop naar het nieuwe seizoen, altijd afzonderlijk overleg is met de Europees spelende clubs. Dat valt in eerste instantie onder verantwoordelijkheid van Marianne van Leeuwen, maar Gijs de Jong en ik zijn daar ook bij aanwezig, omdat internationale zaken in onze portefeuille zitten."
Foto: KNVB
Dit artikel verscheen afgelopen maand in vakblad Sport & Strategie (editie 4-2025). Lees ook deel 1 van het interview online:
