Meet concrete meerwaarde van sport en bewegen

De Sport & Bewegen Impactwijzer helpt de maatschappelijke impact van sport- en beweegprojecten in kaart te brengen

Sport en bewegen kan bijdragen aan maatschappelijke doelen. Maar het ene sport- of beweegproject is het andere niet. Het doel, de doelgroep en de vorm verschillen, waardoor de waarde en opbrengst van sport en bewegen in het algemeen lastig aan het project te koppelen is. Initiatiefnemers van sport- en beweegprojecten brengen de impact graag in kaart om te leren en bij te sturen. De urgentie om opdrachtgevers en financiers te tonen welke opbrengst men kan behalen met een project groeit. Kenniscentrum Sport & Bewegen en de academie Sport & Bewegen van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen hebben op basis van deze behoefte een Sport & Bewegen Impactwijzer ontwikkeld.

In de Sport & Bewegen Impactwijzer volg je vier stappen (afbeelding 1) die je leren hoe je impact kunt meten, hoe de impact van een sport- en beweegproject tot stand komt en op welke manier de impact vergroot kan worden. Na het invullen van een template ontvang je een impactrapportage van je sport- of beweegproject. Zo krijg je inzichten die helpen om het bestaansrecht van het project aan te tonen en investeerders aan het project te binden.

Pilotprojecten

De Sport & Bewegen Impactwijzer is tot stand gekomen door de impact te meten van vier sport- en beweegprojecten. Deze projecten varieerden in doel en doelgroep. Voor een goede evaluatie is het nodig om van te voren het hoofddoel te bepalen. Voor de pilotprojecten zijn de hoofddoelen als volgt gesteld:

  • Walking Sports Academy van N.E.C. Maatschappelijk en gemeente Nijmegen; meer gezonde levensjaren;
  • Brabantse Boules van More2Win; minder eenzaamheid bij ouderen;
  • Futsal Chabbab; vermindering van schooluitval en overlast;
  • Zwemtherapie in het Biljoenbad in Rheden; het beperken van zorgkosten.

De uitkomsten van deze pilots zijn verwerkt in een impactrapportage.

Concreet maken door inzichten in impact

Met inzichten uit een impactrapportage kun je de belangrijkste doelen evalueren en bijsturen. Sebastiaan de Cocq van de sociale onderneming More2Win vindt het waardevol om meer inzicht in impact te hebben. "Veel projecten en (sociale) ondernemingen in de context van sport doen ontzettend mooie en goede dingen voor de samenleving, maar hebben moeite om concreet te maken wat ze doen, waarom ze dit doen en wat dit oplevert. De Impactwijzer helpt bij het concreet maken van een project en de uitkomsten hiervan. Zowel voor programmaontwikkeling en doelen stellen, tot het meten en zelf rapporteren van de uitkomsten van een project."

De HAN maakte voor het project "Brabantse Boules" van More2Win een impactrapportage. Dit project richt zich op het verminderen van eenzaamheid bij ouderen door vier avonden in de week Jeu de Boules te spelen. Twee op de vijf deelnemers kregen nieuwe vrienden tijdens de Brabantse Boules. Vooral eenzame deelnemers die veel contacten opdeden in de buurt, voelden zich achteraf minder eenzaam. Gemiddeld leerde één deelnemer die zich bij aanvang eenzaam voelde, tien nieuwe mensen kennen. En een deel van deze groep kreeg meer zelfvertrouwen om nieuwe sociale contacten aan te gaan. In totaal zijn er ná de Brabantse Boules zo’n nieuwe 3.000 contactmomenten geweest, waarvan 500 door mensen die zich eenzaam voelden.

"Het meten van contactmomenten tussen deelnemers, zowel tijdens maar vooral na dit initiatief geeft een concreet beeld van de meerwaarde van dit initiatief in lokale gemeenschappen", aldus de Cocq. Het op deze manier meetbaar maken kun je ook breder toepassen rondom andere maatschappelijke doelstellingen, zoals bij het meten van extra beweegminuten of het aantal uren dat mensen met nieuwe sociale contacten elkaar zien.

Maatschappelijk verantwoording afleggen

De Cocq vindt het waardevol om aan partners en financiers te laten zien wat er is bereikt met het project. "Als sociale onderneming is het belangrijk om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Dat betekent dus ook verantwoording afleggen over jouw maatschappelijke resultaten. Stakeholders willen bovendien weten wat een initiatief opbrengt. Zij kunnen de uitkomsten gebruiken in hun communicatie. Wanneer je rapporteert dat deelnemers aangeven vaker sociaal contact te hebben, wil men meestal ook weten hoe vaak dat dan is, wanneer of waardoor? De Impactwijzer helpt daarbij om dit op projectniveau heel concreet te maken", zegt de Cocq.

Het is voor de financier interessant te weten wat het project precies oplevert. In de impactrapportage heeft de HAN de contacten die zijn opgedaan omgerekend naar een maatschappelijke waarde van ongeveer €40.000. Het is belangrijk om economische resultaten goed te interpreteren en specifiek te duiden. In dit geval gaan de economische effecten over een deel van de deelnemers (de bij aanvang eenzamen) die zich na afloop minder eenzaam voelden. Mogelijke bredere economische effecten onder de andere deelnemers, bijvoorbeeld frequenter bewegen of de preventie van eenzaamheid, worden niet meegewogen. Daarom is het belangrijk om de uitkomsten goed uit te leggen en als je de economische waarde wilt weten een onderzoeker te betrekken.

Onderzoeker Jelle Schoemaker legt uit dat het vaak onmogelijk is om alle effecten van een project goed te onderzoeken zonder een uitgebreide en kostbare studie: "Concentreer je daarom vooral op het hoofddoel dat je wilt realiseren en leg de resultaten altijd goed uit in een breder verhaal."

Ook voor gemeenten ziet de Cocq een meerwaarde in het gebruik van de Impactwijzer. Hij merkt dat gemeenten het belangrijk vinden om te weten wat een sociaal sportinitiatief kan bijdragen aan maatschappelijke doelen. Het tonen van maatschappelijke meerwaarde van een sociaal sportinitiatief kan helpen om intern draagvlak te creëren voor initiatieven waarbij sport voor een maatschappelijk doel wordt gebruikt. Dit kan zorgen voor domeinoverstijgend werken tussen verschillende gemeentelijke afdelingen. Interdisciplinair werken is belangrijk om via sport complexe maatschappelijke vraagstukken op te pakken. Hopelijk kan het gebruik van de Impactwijzer dit domeinoverstijgende werken nog beter aanjagen.

Leren en verbeteren

Het berekenen van de maatschappelijke waarde van projecten moet een middel zijn om meer impact te gaan genereren. Jelle Schoemaker geeft aan: "Door gegevens te verzamelen over de bijdrage van het project aan het hoofddoel en deze te vertalen naar uitkomsten die externen goed kunnen begrijpen, hopen we dat er een andere mindset ontstaat. Het gaat dan niet om zoveel mogelijk deelnemers, maar om de juiste deelnemers aan het project te laten meedoen. Deelnemers bij wie de meeste verandering tot stand kan worden gebracht. Kleine veranderingen in eenzaamheid kunnen bijvoorbeeld al een groot verschil maken."

Aan de slag

Kenniscentrum Sport & Bewegen en de onderzoekers Jelle Schoemaker en Tom Naberink van de HAN hopen hiermee eigenaren van sport- en beweegprojecten te stimuleren om over hun impact na te denken en deze te meten. “Wij hopen dat men aan de slag gaat met impactrapportages waardoor de waarde van sport en bewegen voor verschillende maatschappelijke doelen meer inzichtelijk wordt. Dit kunnen andere initiatieven weer gebruiken om financierds te zoeken en samenwerkingen met andere domeinen aan te gaan. Voor het opstellen van een impactrapportage kun je bijvoorbeeld ook studenten van een opleiding Sportkunde inzetten. Laat het ons daarom vooral weten wanneer je de impact van een project in kaart hebt gebracht of als je er juist vragen over hebt”. Voor vragen of het delen van voorbeelden, neem contact op via Femke.vanderpal@kenniscentrumsportenbewegen.nl of ga direct naar de Impactwijzer.