Woensdag is het Sportgala 2019 met onder meer de Fanny Blankers-Koen Carrièreprijs voor een sporter met buitengewone verdiensten. Dat gebeurt sinds 2005 met tot nu toe zeventien winnaars. Rugnummers analyseert deze sporttraditie.
De Fanny Blankers-Koen Carrièreprijs is voor een sporter, die door buitengewone prestaties wordt onderscheiden. Het is een soort Nobelprijs voor de allerbeste sporters, een oeuvre-award.
Hieronder staat de complete lijst met winnaars, waarbij meteen opvalt dat ze allemaal wit zijn en geboren in Nederland. Dat is een puur feitelijke constatering zónder beschuldiging van racisme. Dat neemt niet weg dat de Nederlandse sporttraditie inmiddels veel breder is met een grote invloed van sporters met een andere huidskleur en geboren buiten Nederland.
Van alle sporten is het schaatsen veruit het meest onderscheiden. Verder is de hoofdsmaak olympisch / paralympisch. Vijftien van de zeventien sporters zijn in actie gekomen op de Olympische of Paralympische Spelen om daar in de meeste gevallen hun meest aansprekende prestaties te leveren, natuurlijk zonder hun verdere loopbaan te vergeten (Joop Zoetemelk bijvoorbeeld). De enige twee uitzonderingen zijn de voetballers.
Sporters die géén olympische sport uitoefenen zijn daarmee zwaar ondervertegenwoordigd. Andere belangrijke sporten zónder een Fanny zijn atletiek (terwijl de prijs naar een atleet is vernoemd), turnen, zeilen / windsurfen, boksen, tafeltennis, auto- en motorsport, darts en denksporten.
De lijst van winnaars bestaat uit tien mannen en zeven vrouwen. Deze ongelijkheid stamt uit het eerste jaar met de verkiezing van vier mannen en één vrouw in één keer. Sindsdien gaat het gelijk op met zes mannen en zes vrouwen. En dan verwijst de naam van de prijs ook nog eens naar een vrouw.
Vergeleken met het buitenland presteert Nederland fenomenaal, zo blijkt uit een vergelijking met internationale sportprijzen als de Olympic Ordervan het IOC, de BBC Sports Personality of the Year Lifetime Achievement Awardof de Velo d’Or voor de beste wielrenner ter wereld van het afgelopen jaar. De verschillen daar tussen mannen en vrouwen zijn ronduit onthutsend. In de grafiek hierboven wordt de man-vrouwverdeling bij de Fanny vergeleken met enkele vergelijkbare buitenlandse prijzen.
De winnaars van de Fanny Blankers-Koen Carrièreprijs zijn onderscheiden voor hun complete loopbaan als wedstrijdsporter. Bij Sjoukje Dijkstra gebeurde dat bijna vijftig jaar na het einde van haar loopbaan als wedstrijdsporter vanwege het simpele feit dat die prijs vóór 2005 nog niet bestond. Edwin van der Sar kreeg deze onderscheiding in hetzelfde jaar als zijn afscheid als wedstrijdsporter.
Zo zijn er ruwweg twee mogelijkheden ontstaan om als sporter te worden toegelaten tot de eregalerij: als onmiddellijke beloning in het jaar van afscheid of een ruime tijd later.
De winnaars behaalden hun successen vanaf de jaren 50 tot en met het decennium, dat we eind deze maand gaan afsluiten. De meeste loopbanen overlappen verschillende decennia, zoals Johan Cruijff met de jaren 60, 70 én 80. Die tellen we allemaal mee
De jaren 50 en 70 zijn ondervertegenwoordigd. Voor de jaren 50 is dat geen verrassing, omdat Nederland in die tijd relatief nog weinig internationale sporthelden had en omdat er al veel mensen uit die tijd zijn overleden. Voor de jaren 70 is het wél opmerkelijk, omdat sporten als voetbal en wielrennen in die tijd grote successen boekten – precies wat wordt beoordeeld bij een oeuvre-award. De jaren 90 en 00 zijn juist oververtegenwoordigd.
Esther Vergeer is tot nu toe de enige gehandicaptensporter met een Fanny. Dat is natuurlijk heel weinig, maar voor deze oeuvre-award is dat ook weer niet zo heel opmerkelijk. Gehandicaptensport krijgt pas relatief kort aandacht van media en publiek en is daarom pas sinds kort onderdeel van onze nationale sporttradities. En juist degene die daarvoor grotendeels verantwoordelijk is, heeft die ene Fanny gekregen – Esther Vergeer dus.
Bonusfeit: ook Pieter van den Hoogenband won deze trofee, net als Vergeer nu Chef de Mission.
Foto: TeamNL
Elke sport heeft rugnummers, maar zonder een naam zijn het slechts cijfers. In de rubriek Rugnummers duiken sporthistorici Jurryt van de Vooren en Micha Peters daarom wekelijks in bijzondere verhalen, prestaties en gebeurtenissen uit de sportgeschiedenis. Ook dit soort verhalen op maat voor je eigen sportorganisatie? Neem dan contact met Arko Sports Media voor de mogelijkheden.
