Hoe dodelijke virussen de sport door de jaren heen hebben geraakt

De consequenties van de Spaanse Griep, het SARS-virus en het Coronavirus voor grote sportevenementen

Vanwege de snelle verspreiding van het Coronavirus worden steeds meer sportevenementen in China afgelast. In 2003 was dat met de uitbraak van het vergelijkbare SARS ook het geval. Al ruim een eeuw geleden werd het Nederlandse voetbal zwaar getroffen door de Spaanse griep.

In de afgelopen week zijn in China het WK indooratletiek, de Formule E en enkele skiwedstrijden geannuleerd wegens het coronavirus. Ook de Formule 1 Grand Prix van Shanghai in april staat op de tocht.

In 2003 was de wereld geheel in de ban van het SARS-virus met eveneens consequenties voor de internationale sport. Zo werden onder meer het WK vrouwenvoetbal en het WK baanwielrennen geannuleerd. Het voetbaltoernooi ging vervolgens naar de Verenigde Staten, net als vier jaar daarvoor. Het was daarmee het enige land waar het toernooi in zo’n korte tijd alsnog georganiseerd kon worden. Als compensatie werd de editie van 2007 in China gehouden.

SARS

Het WK baanwielrennen ging naar het Duitse Stuttgart. Daar werd nog Nederlands succes geboekt door Leontien van Moorsel. "Geroutineerd en onverstoorbaar prolongeerde Leontien Zijlaard-Van Moorsel haar wereldtitel op de individuele achtervolging", zo schreef dagblad Trouw euforisch. "De renster van Farm Frites-Hartol versloeg tijdens de WK baanwielrennen in Stuttgart haar Australische opponente Katie Mactier."

Voor de Speciale Olympische Zomerspelen voor verstandelijk gehandicapten werden speciale maatregelen getroffen. Alhoewel die in juni 2003 in het Ierse Dublin werden gehouden, besloot de Ierse regering aanvankelijk dat atleten uit SARS-gebieden niet welkom waren op de Speciale Zomerspelen. Deze sporters kwamen vooral uit Peking en omstreken, Hong Kong en Taiwan. Later bond de Ierse regering enigszins in en kregen atleten uit de landelijke gebieden buiten Peking wel toestemming. Zo mochten uiteindelijk 64 van de 124 atleten naar Ierland afreizen.

Spaanse Griep

De Nederlandse sport werd niet zwaar getroffen door SARS, maar heel anders ging het ruim honderd jaar geleden, in 1918. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog brak namelijk de Spaanse Griep uit, die wereldwijd tientallen miljoenen dodelijke slachtoffers eiste.

Los van het enorme menselijke leed waren ook de gevolgen voor het voetbal vanaf oktober 1918 enorm. Binnen enkele weken verlamde het virus de competities. In het oosten van het land misten sommige elftallen maar liefst zeven spelers! In Almelo werden alle openbare vermakelijkheden verboden, óók voetbal. Bij Sparta overleed bestuurslid C. Oosterwijk, pas dertig jaar oud. Wedstrijden in Amsterdam werden uit voorzorg afgelast. Eind november was zelfs de helft van alle geplande wedstrijden in het westen van het land afgelast.

Kort daarna miste Haarlem vijf spelers en ook de eersteklassers Hercules en Quick hadden grote problemen om een volwaardig elftal samen te stellen. In Winschoten overleed de bekende voetballer G. Schoonhoven; in Deventer Gerrit van Tongeren. In Wageningen wilden de autoriteiten verder geen risico lopen en kwam er een totaal voetbalverbod. De Nederlandse Voetbalbond – nog vóór de koninklijke eretitel van 1929 –reageerde opmerkelijk bot op deze gebeurtenissen. Clubs stuurde dramatische verzoeken om wedstrijden uit te stellen vanwege de chaotische omstandigheden, maar daar werd niet naar geluisterd: "De secretaris-penningmeester van den N. V. B. deelt mede, dat geen uitstel van wedstrijden wordt verleend wegens het heerschen van de Spaansche griep."

Ook nog eens revolutie

Deze chaos werd nóg erger door de socialistische revolutiepoging van Pieter Jelles Troelstra. De legerleiding besloot daarom om alle militaire verloven in te trekken en de soldaten paraat te houden. Zo werden ook de voetballers getroffen die niet ziek waren geworden. Deze revolutie stierf een vroegtijdige dood, maar dat gold niet voor de Spaanse Griep. Er zouden in Nederland uiteindelijk zo’n veertigduizend mensen aan de gevolgen van deze ziekte overlijden.

Foto: Shutterstock

Elke sport heeft rugnummers, maar zonder een naam zijn het slechts cijfers. In de rubriek Rugnummers duiken sporthistorici Jurryt van de Vooren en Micha Peters daarom wekelijks in bijzondere verhalen, prestaties en gebeurtenissen uit de sportgeschiedenis. Ook dit soort verhalen op maat voor je eigen sportorganisatie? Neem dan contact met Arko Sports Media voor de mogelijkheden.