De internationale sportwereld is geschokt door het dodelijke helikopterongeluk van de Amerikaanse basketballer Kobe Bryant. In 1961 kwam bij een vliegtuigcrash het voltallige kunstschaatsteam van de Verenigde Staten om. Deze ramp had verstrekkende gevolgen, ook voor de Nederlandse kunstrijdster Sjoukje Dijkstra.
Het WK Kunstrijden van 1961 zou in Praag worden gehouden, maar werd door rampspoed getroffen. De Amerikaanse ploeg vertrok op 15 februari met een Boeing 707 van het Belgische Sabena van New York naar Brussel, om daar een overstap te maken naar Praag. In het toestel zaten 61 passagiers, waarvan 34 betrokken bij het kunstrijden. Verder waren er elf bemanningsleden aan boord.
Vlak voor de landing ging het mis. De Leidsche Courant: "Een ooggetuige heeft gezegd, dat het reuzenvliegtuig langzaam daalde. Plotseling scheen het toestel weer omhoog te willen gaan. Er deed zich een ontploffing voor en het vliegtuig verloor snel hoogte en kwam van naar schatting 200 meter hoogte op de grond neer, als een brandend wrak."
De hulpdiensten werden ingeroepen, maar toen die arriveerden werd al snel duidelijk dat alle inzittenden waren omgekomen. Op de akker met witlof, waar de Boeing neerstortte, waren twee boeren aan het werk. De een werd dodelijk getroffen, de ander verloor een been door rondvliegende brokstukken. Hij werd door een tante tussen het puin gehaald en was zo de enige die de crash overleefde. Onderzoek wees later uit dat het vliegtuig kampte met grote technische problemen. Problemen met het horizontale staartvlak en de spoilers brachten het toestel volledig uit balans.
De ramp had een enorme impact op het internationale kunstrijden, want een hele generatie Amerikaanse kunstrijders was in één klap verdwenen, inclusief de beste coaches. Onder de slachtoffers waren onder meer de gezusters Owen, Maribel en Laurence. De pas zestien jaar oude Laurence werd gezien als concurrente van Sjoukje Dijkstra uit Amstelveen. Haar zus Maribel was dat jaar Amerikaans kampioen geworden bij de paren, samen met Dudley Richards.
Het WK werd daarop afgelast, hoewel de Tsjechische organisatie nog probeerde dit later alsnog doorgang te laten vinden. "De voorbereidingen hebben ons veel geld gekost en bovendien is reeds meer dan de helft van de deelnemers in Praag gearriveerd." Ook de Amerikaanse bond wilde dat het WK door zou gaan, maar de wereldbond gaf hieraan geen gehoor. Het jaar erop werd het alsnog in Praag gehouden.
Eén van de grote kanshebbers op de wereldtitel van 1961 was Sjoukje Dijkstra, heersend Europees kampioen, nummer twee op het laatste WK én winnares van olympisch zilver in 1960. Ze leek de eerste Nederlandse wereldkampioen bij het kunstschaatsen te worden, maar door de omstandigheden was ze blij dat het toernooi was afgelast. "Sjoukje is erg onder de indruk van het verlies van haar Amerikaanse sportvrienden", schreef de Leidsche Courant.
Toch was er dat weekend groot Nederlandse succes op het ijs, omdat allroundschaatser Henk van der Grift de wereldtitel won – als eerste Nederlander sinds 1905. "Fantastisch voor Nederland", aldus Dijkstra. Zonder vliegramp, zo constateerden de kranten nuchter, had ons land dus twee wereldkampioenen in één weekend erbij kunnen hebben.
Een week na het ongeluk werd het US Figure Skating Memorial Fund opgericht, om geld op te halen voor jonge kunstrijders. In ruim een halve eeuw is meer dan tien miljoen dollar opgehaald, waarmee duizenden jonge schaatsers zijn geholpen. Een jaar later werd Sjoukje Dijkstra alsnog in Praag wereldkampioen kunstrijden, als eerste Nederlander ooit.
Fotobijschrift: Wrakstukken van het gecrashte vliegtuig met het voltallige kunstschaatsteam van de Verenigde Staten. Foto: Fotocollectie Anefo/ Herbert Behrens (Nationaal Archief).
Elke sport heeft rugnummers, maar zonder een naam zijn het slechts cijfers. In de rubriek Rugnummers duiken sporthistorici Jurryt van de Vooren en Micha Peters daarom wekelijks in bijzondere verhalen, prestaties en gebeurtenissen uit de sportgeschiedenis. Ook dit soort verhalen op maat voor je eigen sportorganisatie? Neem dan contact met Arko Sports Media voor de mogelijkheden.
