Tijdens het VWS begrotingsdebat diende Tweede Kamerlid Antje Diertens (D66) een omvangrijke initiatiefnota ‘Gezonde leefstijl’ in. Ze pleit hierin voor een integrale aanpak op het gebied van gezonde voeding, sport, bewegen en gezonde leefomgeving. De overheid heeft daarin een belangrijke taak, vindt de politica. Want hoewel zij blij is met het Preventieakkoord, vindt ze die ambities van het kabinet te mager. “We moeten Nederland zo gaan inrichten dat een gezonde keuze vanzelfsprekend wordt, niet door mensen de les te lezen maar door ze te ondersteunen op weg naar een gezonde toekomst”, gaf ze in de Kamer als toelichting op haar nota met 29 beslispunten.
Diertens is al haar hele leven bezig met het thema gezonde leefstijl. De initiatiefnota die zij woensdag aanbood mag ook gerust als haar levenswerk gezien worden. In de Tweede Kamer combineert zij bij D66 de portefeuilles sport en preventie, maar in het beleid constateert zij juist verzuiling tussen die twee terreinen. "Terwijl het ene met het andere te maken heeft. Waarom zouden we dat verdeeld aanpakken?", zegt Diertens na het debat van woensdag. Na gesprekken met wetenschappers en experts uit zowel de zorg-, onderwijs- en de sportsector besloot zij de handschoen op te pakken en aan de slag te gaan met een allesomvattend plan voor een gezonde toekomst. Daar begon ze al ruim voor de uitbraak van het coronavirus mee. Uiteindelijk hielp die pandemie wel bij het momentum om die voorstellen te ontvouwen. "Corona heeft dit zeker wel versneld", zegt ze.
Eerder grepen Joop Alberda en Erik Scherder al hun kans tegen de achtergrond van COVID-19 het belang van een gezonde leefstijl te benadrukken. Diertens dacht daar precies hetzelfde over. "Mensen moeten ook meer wakker worden dat we dit integraal moeten aanpakken. Joop Alberda riep met zijn deltaplan op om iedereen om de tafel te krijgen omdat de aanpak nu veel te eendimensionaal is. We moeten ook meer samenwerken om mensen gezonder te krijgen. Zij hebben de alarmbellen doen afgaan. Nu kom ik met een concrete uitwerking hoe we het voor elkaar krijgen dat we meer gaan samenwerken en dat we duidelijke doelen gaan formuleren."
"Ik ben erg geïnspireerd geraakt door het systeem in Finland, waar kinderen na een uur werken een kwartier naar buiten moeten om te spelen"
Het ontbreekt in haar ogen aan concrete doelstellingen op het gebied van gezondheid. Ze maakt daarbij de vergelijking met een ander stokpaardje van D66: het Klimaatakkoord. "Daar hebben we afgesproken hoeveel de CO2-uitstoot mag zijn, maar we hebben nog geen concrete afspraken over wanneer onze samenleving gezond genoeg is. Dat is toch raar? Dat hoorde ik ook van verschillende wetenschappers. Waarom zouden we dat niet beter gaan meten?" De rekenmodellen van nu maken het nog lastig om de winst te berekenen van mensen die door vitaal te blijven langer kunnen werken of zich voor de samenleving kunnen inzetten. "Ik denk dat als je meer aan de voorkant investeert, dus op preventie, dat je langer gezondere vitale mensen hebt. Wie wil dat nou niet?"
Diertens doet in totaal 29 voorstellen op het gebied van gezonder beleid, voeding, sport en bewegen, en een gezonde leefomgeving. Ze beoogt daarmee dat gezonde leefstijl een rode draad door ieders leven wordt. "Van de wieg tot aan balans- en valtrainingen voor ouderen", zegt ze. Preventie moet in haar ogen al vroeg in de steigers worden gezet. De schoolomgeving is daarom een belangrijke pijler in haar plannen. D66 heeft in het verkiezingsprogramma al een idee opgenomen voor een ‘rijke schooldag’ met onderwijs, opvang, sport, cultuur, muziek, een warme lunch, natuur en huiswerkbegeleiding. Diertens wil daar met haar nota nog een slag extra in maken. "De twee uur gymnastiek die we nu hebben is minimaal nodig en mag meer zijn. Ik vind ook dat je door de hele dag heen meer momenten moet hebben om kinderen te laten bewegen. Ik ben erg geïnspireerd geraakt door het systeem in Finland, waar kinderen na een uur werken een kwartier naar buiten moeten om te spelen."
Na de jongste jeugd komen stappen voor jongvolwassen. "Dan hoop je dat iedereen daarvoor een goede basis heeft gelegd over gezonde voeding en bewegen. Dan hoop je dat mensen ook blijven kiezen voor sport in wat voor vorm dan ook." Dat gaat niet vanzelf, weet zij ook. Diertens doet daarom verschillende voorstellen om drempels om te gaan sporten weg te nemen. Zo stelt ze voor om gezinnen met een krappe beurs met fondsen en de inzet van buurtsportcoaches te helpen bij sport. Sport en bewegen moet vaak ook dichterbij mensen worden gestimuleerd. Met een infrastructuur die uitnodigt om te bewegen, zoals fietspaden en wandelroutes, en aandacht voor nieuwe vormen van sport in de openbare ruimte zoals urban sports, wil Diertens sport prominenter in de samenleving onder de aandacht brengen.
Het allerbelangrijkste vindt het kamerlid dat voeding en sport meer als een gouden combinatie wordt gezien. "Je bent spekkoper als je beide goed doet." Ze zou daarom ook graag zien dat op MBO opleiding Sport en Bewegen en de HBO Sportkunde meer aandacht komt voor gezonde voeding, zodat studenten ook aan de slag kunnen als leefstijlcoach. Bij een sportschool in Arnhem heeft Diertens al gezien hoe leefstijlcoaches in een achterstandswijk worden ingezet om vrouwen te helpen. Diertens is daarom ook overtuigd dat haar leefstijlplannen zo door de sport opgepakt kunnen worden. “In al die fases die ik benoem in mijn nota is volgens mij wel een sportfaciliteit die hierop kan inspringen. Bij de jeugd is het belangrijk dat de sportvereniging de handschoen oppakt om kinderen te begeleiden naar een gezonde leefstijl. Dat betekent dus dat de sportkantines zo ingericht moeten zijn dat de snoeptomaatjes vooraan staan in plaats van patat.”
Omdat preventie zoveel beleidsterreinen raakt, pleit ze voor centrale coördinatie van de minister van VWS en een Nationaal Rapporteur Gezond Leven. Met een rapporteur die beoordeelt hoe efficiënt de verschillende gezondheidsprogramma’s zijn, wil zij de wildgroei van 'beroepssubsidieaanvragers' doorbreken. "Zij komen met korte projecten waarbij mensen een korte impuls krijgen voor een gezonder leven. Dat is net als met afvallen: in het begin is goed vol te houden, maar later wordt het lastiger. Het gaat juist om duurzame verandering."
Met het indienen van haar initiatiefnota dwingt Diertens, die na de verkiezingen niet in de Tweede Kamer zal terugkeren, de betrokken ministers een mening te vormen over haar voorstellen. Bij het aanbieden vroeg ze het kabinet om met een "goeie en snelle kabinetsreactie te komen".
