In het kielzog van de tientallen lokale sportakkoorden die er inmiddels liggen én nog in aantocht zijn, wordt momenteel ook op een weliswaar lager tempo gewerkt aan lokale preventieakkoorden. Dé drie thema’s uit het einde 2018 gepresenteerde landelijke preventieakkoord zijn roken, alcohol en overgewicht, issues waaraan juist ook in de sport(vereniging) hard gewerkt wordt. Hoe logisch zou het dus zijn als die sport- en preventieakkoorden samen met elkaar op gaan? In de praktijk gebeurt dat nog maar weinig, maar desondanks begint zich langzamerhand een kentering af te tekenen: preventie is in elke levensfase van belang, en sport kan daar een belangrijke rol in spelen.
Vandaag de dag vinden we het ondenkbaar dat er in een trein gerookt wordt, of dat je werkplek blauw van de sigarettenwalm staat. Toch is het nog niet zo heel lang geleden dat we dat met z’n allen heel gewoon vonden. Preventieve gezondheidsmaatregelen vanuit de overheid vinden we soms betuttelend en de invoering ervan gaat niet zelden met flink wat weerstand gepaard, maar meestal wennen we er na een tijdje aan. Gezonde sportkantines, rookvrije sportverenigingen, bewegen omdat het leuk is én omdat het goed voor je gezondheid is. Vanuit de sport wordt in rap tempo ingezet op een gezondere samenleving, op preventie. En precies daarom benadrukken Brigitte Leferink en Gerben van Duin, ambassadeurs van ‘Een goed leven in Nederland’, dat sport- en preventieakkoorden hand in hand moeten gaan.
Leferink doet dat namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) als projectleider lokale preventieakkoorden. Van Duin was jarenlang wethouder sport in Noordwijk waar hij sport een centrale plek wist te geven in het lokale beleid. Hij was medeondertekenaar van het landelijke sportakkoord en tegenwoordig actief als sportformateur in diverse gemeenten waarbij hij gebruik maakt van zijn uitgebreide bestuurlijke en politieke netwerk om de verbinding tussen sport- en preventieakkoorden te leggen. Van Duin en Leferink gebruiken daarvoor een ‘levensloopbanner’, een idee dat oorspronkelijk uit Nieuwkoop kwam, maar nu door de VNG vertaald is naar een landelijke variant.
Obesitas, een hoge bloeddruk, cholesterol, burn-out, vechtscheidingen, alcoholmisbruik, eenzaamheid: eigenlijk allemaal problemen waar we pas wat aan gaan doen als het probleem zich daadwerkelijk voordoet. Leferink: "Je gaat toch ook niet pas op de eerste dag van je pensioen nadenken over wat je nu voortaan gaat doen? Goed leren ademen, motorische vaardigheden, leren over het belang van gezonde voeding, dat moet eigenlijk allemaal in de kindertijd gebeuren. Daar heb je dan echt je hele leven profijt van." Van Duin vult aan: "Als je als kind geen goede motorische vaardigheden hebt doe je gewoon niet mee met het hand- of voetbaltoernooi. Daar begint eenzaamheid al. Preventie vraagt ook wat van verenigingen en de sociale omgeving waar we ons in bevinden. Weet wie er op je vereniging komt, coach de coaches die de hele week met onze kinderen optrekken. Verwijs door naar het Centrum voor Jeugd en Gezin en zorg dat die af en toe eens op de sportvereniging of de scouting komen."
Overal waar Van Duin komt, vertelt hij enthousiast over de levensloopbanner en over het belang van preventie. "Een goed leven in Nederland. Dat gaat om gezondheid, geluk, veerkrachtig zijn, vitaliteit, energiek, niet eenzaam zijn, meedoen. Het sportakkoord heeft daar al een mooie aanzet toe gegeven." Maar waar vrijwel elke gemeente het sportakkoord heeft omarmd, hebben lokale preventieakkoorden meer moeite om voet aan de grond te krijgen. Leferink vindt dat op zichzelf niet erg: "De preventieaanpak moet echt iets van de lange adem zijn. Het gaat om het krijgen van een andere mindset. Van het op gang brengen van een brede beweging van ziekte naar gezondheid, naar preventie. Dat hoeft niet per se in een preventieakkoord. Maar preventie en sport hebben alles met elkaar te maken, dus dit is wel hét moment om tot actie over te gaan."
"Preventie is voor elke wethouder een thema van levensbelang. Het gaat om een langetermijnvisie en dus om lef"
En die actie is hard nodig, zo vinden de twee. Van Duin: "We lopen vast in Nederland. We gaan richting de 140 miljard euro aan uitgaven voor de gezondheidszorg! 25 procent van de werkenden haakt af vanwege stress. En dat overkomt steeds meer jongere mensen. Dat is echt een probleem. Maar ik hoor nog geen noodklokken luiden. De negatieve gevolgen van de vergrijzing, zoals de stagnatie van de economische groei, zijn ons overkomen. Dat laten we toch niet nog een keer gebeuren door onze kop in het zand te steken?" De moeite waard om in te investeren dus, door de héle samenleving: het bedrijfsleven, zorgverzekeraars, scholen, ouders, banken, kerken, moskeeën, supermarkten en dus ook de sport. En ondanks dat er lokaal veel mooie dingen gebeuren, ziet de VNG dat er nog veel moet en kan veranderen, zeker ook in het lokale bestuur.
"We bieden ondersteuning op maat aan gemeenten, op de website van de VNG is daar informatie over te vinden", geeft Leferink aan. "Met deze boodschap gaan we het land door. Want het moet in Nederland weer om de kwaliteit van het leven gaan." Daarom ook schuift Van Duin regelmatig aan bij collegevergaderingen om over het belang van preventie, en de rol van sport en bewegen daarin, te vertellen. "Preventie is voor elke wethouder een thema van levensbelang, of je voor sport, gezondheid, onderwijs, openbare ruimte, werk en inkomen of het sociaal domein verantwoordelijk bent. Maar het gaat om een langetermijnvisie en dus om lef. En ik benadruk: gebruik die sportvereniging daarbij, dat is het grootste sociale netwerk in elke gemeente."
