Gemeenten vervullen een sleutelrol in het Nederlandse sportbeleid. Als sport al een onderwerp in de verkiezingsprogramma’s van de lokale partijen is, dan gaat het toch meestal om sportaccommodaties, zwemlessen en andere sportvoorzieningen. Dak- en thuislozen, ex-verslaafden, statushouders of mensen met GGZ-problematiek worden zelden in een sportparagraaf genoemd. Stichting Life Goals Nederland heeft juist met lokale programma’s laten zien wat sport voor deze vergeten doelgroep kan betekenen. In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van deze week vroeg de organisatie daarom bij lokale politici aandacht voor de impact van sport op sociaal kwetsbaren.
Life Goals is nu in ruim dertig gemeenten actief met sportprogramma’s voor mensen in een kwetsbare positie, legt Minke van der Kooi uit. "Dan hebben we het over mensen die om wat voor reden dan ook moeite hebben om mee te komen in de maatschappij. Dat kunnen mensen zijn die last hebben van psychische problemen, verslaving, dak- en thuislozen en statushouders. Deze mensen worden nauwelijks bereikt door het reguliere sportaanbod." Dat was ook de reden waarom Life Goals tien jaar geleden werd opgericht. "Sport en inclusie komen steeds beter op de agenda, maar dan nog gaat het niet over sociaal kwetsbaren. Zij worden vergeten. Wij vonden daarom dat we nu harder moesten roepen om aandacht voor deze groep te vragen."
De statistieken maken de noodzaak voor die oproep al duidelijk, zegt Van der Kooi. "Het aantal dak- en thuislozen is in tien jaar tijd verdubbeld, de wachtlijsten van de GGZ worden alsmaar langer en een steeds groter wordende groep jongeren heeft weinig perspectief op baan of studie vanwege een slechte startkwalificatie en kansenongelijkheid. De groep waar wij ons op richten is dus zeker groter geworden, ook doordat het sociaal domein onder druk is komen te staan door bezuinigingen in de zorg en sociale voorzieningen."
Life Goals biedt daar een oplossing voor met een eigen ontwikkelde methodiek, die nu ook door Movisie is erkend als een interventie in het sociaal domein. "Sport helpt in die zin dat mensen concrete stappen zetten op de participatieladder en op het vlak van Positieve Gezondheid. Sport is een metafoor om te werken aan andere levensdomeinen die breder impact hebben. We sporten niet alleen samen, maar de deelnemers worden ook begeleid bij het vormgeven van hun leven."
Om te peilen of deze problematiek op de kaart staat, namen ze bij Life Goals de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen van elf grote steden door. "Wij waren daarna een beetje teleurgesteld", geeft Van der Kooi toe. "De problematiek van de doelgroep komt weliswaar terug, dus het gaat over schulden, jongeren in de criminaliteit, dak – en thuislozen komen hier en daar ook terug. Maar wat we echt misten was dat de sport daarin een maatschappelijk middel kan zijn. Die maatschappelijke waarde van sport komt mondjesmaat terug. Dat was pijnlijk en tegelijk een bevestiging dat onze campagne nodig en belangrijk is."
"We merken dat als een wethouder sport en zorg in de portefeuille heeft, dan kunnen er echt leuke dingen kunnen gebeuren."
Het viel Van der Kooi op dat het in de sportparagrafen van verkiezingsprogramma’s vooral over sportaccommodaties en zwemlessen gaat. "Dat is natuurlijk ook belangrijk. Maar het verbinden van sport met andere domeinen komt echt te weinig terug. Dat is juist essentieel, want zonder die verbinding heeft sport niet zo’n maatschappelijke waarde."
Als verklaring daarvoor ziet zij dat op alle lagen in gemeenten in vaste kaders wordt gedacht. "Je zou verwachten dat politieke partijen zich niet zo hoeven te houden aan die structuren. Toch zie je het daar ook terugkomen. Politieke partijen hebben portefeuilles en die knippen dat net zo op." Raadsleden zijn daardoor eerder bezig met sport als doel in plaats van sport als middel door het te verbinden met andere domeinen. "Blijkbaar vindt de politiek dat ook nog ingewikkeld", zegt Van der Kooi. "Sport wordt er vaak bij gedaan door bewindspersonen. Maar we merken dat als een wethouder sport en zorg in de portefeuille heeft, dan kunnen er echt leuke dingen kunnen gebeuren."
Afgelopen week sprak Van der Kooi veel lokale politici tijdens een tour met het Life Goals stemhokje. Met die campagne vroeg Life Goals raadsleden hun stem uit te brengen voor 'sport voor iedereen, dus ook voor sociaal kwetsbaren'. In het stemhokje kregen de kandidaat raadsleden een video van een deelnemer van het Life Goals-programma te zien.
Zo vertelde Saskia dat sport in tegenstelling tot veel therapieën juist goed werkte om haar hoofd leeg te maken. "Ik merkte dat ik tijdens de voetbal niet aan problemen dacht, ik was bezig met het spel en kreeg meer energie. Helaas kwamen er binnen de GGZ-bezuinigingen, waardoor er veel sport wegviel. Wat wel bleef, was het sporten bij Life Goals. Hier kan je sporten zonder gedoe, je bent wie je bent. Door mijn ervaringen in de sport zit ik beter in mijn vel, en ik ben daarin niet alleen. Duizenden anderen in Nederland hebben zo iedere dag baat bij hun sport."
Dit soort verhalen maakten indruk, merkte Van der Kooi. De politici vroegen haar soms al wat ze in hun gemeenten kunnen doen. In een position paper doet Life Goals al een aantal concrete suggesties, zoals het bijscholen van buurtsportcoaches tot Maatschappelijk sportcoach en het gebruik van de Maatschappelijke Diensttijd om jongeren te activeren. De belangrijkste eerste stap moet volgens Van der Kooi na de verkiezingen volgen. "Als de coalities worden gevormd dan begint het met het opschrijven: ‘wij zien sport echt als middel voor problemen in onze gemeente. We zijn bereid om buiten de kaders te treden met een integraal plan’. Dat is domein overstijgend en een langetermijnplan voor een coalitie van vier jaar."
Of die bredere aanpak ook in de akkoorden terecht komt moet nog blijken, maar bij Life Goals zijn ze optimistisch. "Misschien dat het nu bij een paar gemeenten en coalities is blijven hangen. We hebben ook al uitnodigingen van gemeenten gekregen om na de verkiezingen door te praten. Daar gaan we zeker gebruik van maken", besluit Van der Kooi.
Fotobijschrift: Melody Deldjou Fard (GroenLinks) stapte in Utrecht in het stemhokje van Life Goals. Foto: Bebe Blanco Agterberg / Life Goals
Lees ook dit eerdere interview met Arne de Groote, directeur van Stichting Life Goals Nederland:
