Welke rol en functie hebben sportverenigingen tijdens een crisissituatie? Hoe kunnen sportverenigingen bijdragen aan het weerbaar maken van Nederland en Nederlanders? En hoe ga je om met een crisissituatie op je eigen sportvereniging? Die vragen komen aan de orde tijdens een sessie met als thema ‘Maatschappelijke veerkracht: de rol van sportverenigingen tijdens crisissituaties’ op de Nationale Sportvakbeurs. Professor Kees Boersma van de Vrije Universiteit Amsterdam kijkt er vanuit zijn onderzoek naar en oud-bestuurder Arthur Haasbroek van Gymsport Leiden is ervaringsdeskundige. Leo Aquina sprak al met hen.
Boersma houdt zich al jaren bezig met onderzoek naar de organisatie van rampenbestrijding: "Daarbij kijken we bijvoorbeeld naar de organisatie van hulpdiensten. Hoe werken ze samen? Wat is hun inzet? Hoe delen ze informatie. In toenemende mate kijk ik ook naar de rol van de samenleving. (Sport)verenigingen spelen daar een rol in."
Crises zijn er in vele soorten en maten. Oud-verenigingsbestuurder Haasbroek, die als bij de brandweer Hollands Midden ook werkzaam is binnen de veiligheidsregio, werd als voorzitter van Gymsport Leiden in 2022 geconfronteerd met een crisis toen een jeugdlid van zijn vereniging door misbruik om het leven was gekomen en een trainer schuldig bleek te zijn. Haasbroek vertelt: "Dat was een heftig incident. De feiten hadden plaats buiten de club, maar wij werden wel genoemd omdat de betrokken beide lid waren, dus het had wel zijn weerslag op de vereniging."
Vanuit zijn werk had Haasbroek ervaring met crisissituaties. "Maar als club waren we niet goed voorbereid”, zegt hij. “We hebben het destijds naar eer en geweten afgehandeld, maar we hebben er ook lering uit getrokken. We hebben een document opgesteld en hebben dat ook gedeeld om andere verenigingen ook voor te bereiden op een crisis."
En als het om crises gaat, kijkt Haasbroek verder dan alleen de vereniging: "Er zijn situaties binnen de vereniging, maar er kunnen ook zaken buiten de club gebeuren die de club raken. En dan zijn er ook nog de grotere maatschappelijke crises, bijvoorbeeld als gevolg van klimaat, stroomuitval of oorlogsdreiging."
"Een sportvereniging is niet opgericht om een ramp te bestrijden, maar als er een ramp is, kan zij wel van grote betekenis zijn"
Boersma ziet bij dat soort grotere crises een grote rol weggelegd voor sportverenigingen. "De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft onlangs een advies geschreven over weerbaarheid van de samenleving in het licht van de gevaren die op ons afkomen, zoals extreem weer door klimaatverandering, maar ook de dreiging cyberoorlogen die de samenleving kunnen destabiliseren. De professionele veiligheidsdiensten moeten dan samenwerken met andere bestaande netwerken en dan ga je kijken: hoe organiseren burgers zich in Nederland? Ons land kent een sterk verenigingsleven met veel vrijwilligers en veel potentie om iets bij te dragen. Een sportvereniging is niet opgericht om een ramp te bestrijden, maar als er een ramp is, kan zij wel van grote betekenis zijn. Verenigingen kennen de lokale situatie en hebben een netwerk, In de praktijk hebben we dat bijvoorbeeld al kunnen zien tijdens de coronacrisis. Sportverenigingen konden hun leden heel goed bedienen tijdens de lockdowns en dat is heel waardevol geweest. Verenigingen zijn in staat om vrijwilligers te mobiliseren en ze zijn vaak ook sterk in fondsenwerving, wat een belangrijk onderdeel is van de weerbare samenleving."
Vanuit de veiligheidsregio onderkent Haasbroek het belang van de sportvereniging. Als oud-verenigingsbestuurder die met het bijltje heeft gehakt pleit hij voor een goede voorbereiding: "Zorg als vereniging dat je een crisisplan hebt, waarin je vragen beantwoordt als: wie zitten er in het crisisteam? Wanneer en hoe komen we bij elkaar? Hoe moeten we communiceren en welke stakeholders moeten we erbij betrekken? Communicatie, zowel intern als extern is waanzinnig belangrijk anders worden er dingen gezegd waar je later weer op terug moet komen en dat schept alleen maar meer verwarring. Als er niets aan de hand is, zit niemand erop te wachten en dan klinkt dit allemaal heel zwaar, maar je kunt maar beter voorbereid zijn want we leven in een wereld waarin van alles kan gebeuren."
Bijschrift foto boven artikel: Gymsport Leiden tijdens optocht Leidens Ontzet op 3 oktober.
