Toen Michael van Praag in 2016 aantrad als voorzitter van de Nederlandse Sportraad wist hij dat dit een andere rol was dan zijn eerdere bestuurlijke functies. Het is voor een adviesraad altijd maar afwachten wat met de goedbedoelde en stevig onderbouwde adviezen wordt gedaan. Nu Van Praag na acht jaar afscheid neemt bij de NLsportraad vindt hij het evengoed teleurstellend dat dat ene grote advies voor een sportwet nog geen navolging krijgt. "Sport en bewegen heeft in Den Haag geen prioriteit", is zijn bittere conclusie. Maar lees dat niet als gelatenheid. Zijn opvolger zal wat hem betreft met dezelfde sportmentaliteit ten strijde gaan.
Als voorzitter van Ajax (1989-2003) en de KNVB (2008-2019) was Van Praag gewend aan het roer te staan. Zijn voorzittersrol bij de NLsportraad was wat dat betreft een andere wereld. "Als je voorzitter bent van een bond of een club dan neem je met je bestuur beslissingen en die worden vervolgens uitgevoerd. Als je voorzitter bent van een adviesraad dan buig je je over onderwerpen waar je adviezen over geeft. Dan hoop je mensen dusdanig te triggeren dat ze wat met dat advies gaan doen. Wij moeten afwachten of dat ook gebeurt."
Dat is inherent aan de rol van een adviesraad, merkte Van Praag bij een overleg met zijn collega-voorzitters. "Wij komen twee keer per jaar bij elkaar. Ik zal nooit vergeten dat de eerste keer dat ik bij die vergadering aanschoof op de rol stond dat men toch teleurgesteld was dat gemiddeld genomen zo weinig met onze adviezen wordt gedaan. Dat heb ik zelf ook gemerkt met de Sportraad: je geeft adviezen en dan is het voor mij persoonlijk en voor mijn collega’s teleurstellend als daar niks mee gebeurt."
De rol beviel hem ondanks de teleurstellingen zo dat de voorzitter in 2018 in een interview met vakblad Sport & Strategie zei dat hij "de politiek in had moeten gaan." Van Praag ziet dat nog steeds zo. "Ik heb er ook echt van genoten." Vooral van het praten met mensen om ze te overtuigen of op andere gedachten te brengen. Dat kwam goed van pas bij het positiespel waar de NLsportraad als nieuwe adviesraad in kwam. "Wij waren toch een vreemde eend in de bijt. Dan moet je een positie zien te verkrijgen."
De rondjes langs sportorganisaties, gedeputeerden, wethouders en alle departementen hebben daar een grote rol in gespeeld. "Wij zijn geen lobbygroep, maar we kunnen toelichten en gesprekken voeren. Zo krijgt men ook door dat je je in de materie verdiept en dat je niet alleen vanuit je ivoren toren met adviezen komt, maar dat je ook luistert naar wat er in de sport- en beweegwereld leeft. Dan krijg je dat men je serieus gaat nemen en je niet als een gevaar ziet en soms ook als een instrument om iets te bereiken."
Dat de NLsportraad na een tijdelijke status uiteindelijk per 1 januari 2023 als permanent adviesorgaan van het ministerie van VWS wettelijk werd vastgelegd, was een belangrijke bevestiging voor Van Praag en zijn collega’s. "Uit het feit dat we definitief zijn geworden maak ik toch maar op dat de politiek het nut van onze aanwezigheid ziet. Daar zijn we allemaal erg tevreden over."
Fotobijschrift: Tijdens het symposium 'Bewegen in de Haagse werkelijkheid' vorige week bedankte demissionair minister Conny Helder (VWS) voorzitter Michael van Praag en vicevoorzitter Leanne van den Hoek. Beiden treden per 31 december af bij de NLsportraad omdat ze de maximale zittingstermijn hebben bereikt. Foto: Martijn Beekman / NLsportraad
Parallel aan de positie van de NLsportraad heeft Van Praag ook een ontwikkeling gezien in het denken over sporten en bewegen. De coronapandemie heeft veel mensen doen inzien dat sport en bewegen noodzakelijk is om fit te blijven. Hoogleraar neuropsychologie en raadslid Erik Scherder zette die noodzaak kracht bij door overal waar hij die kans zag uit te leggen dat bewegen voor een sterk immuunsysteem zorgt. "Wat je nu ziet: in Den Haag vindt men dit ook. Dat zegt men ook op tv, maar er iets aan doen? Ho maar! Dat blijft enorm achter. Dat is jammer."
De NLSportraad dacht met 'De Opstelling op het Speelveld', het advies over de organisatie en financiering van de sport, een doorbraak in handen te hebben. "Wij hebben toen geadviseerd na 250 experts te hebben gesproken, dat sport en bewegen eigenlijke een publieke voorziening moet worden. Dan heeft iedereen gelijke kansen op voldoende beweging. Daar heb je een wet voor nodig en dat noemen we de sportwet."
"Maar wacht even, wij zijn sportmensen! Als we zoveel tijd hebben besteed aan een advies dan wil je dat er serieus mee om wordt gegaan"
Dat voorstel voor een wettelijke verankering van sport en bewegen heeft nogal wat stof doen opwaaien, weet Van Praag. "Wij zijn heel veel gevraagd om dat te komen toelichten. Ook door wethouders, wat mij daaraan opviel: ik heb nog geen wethouder gesproken die niet voor een sportwet is. Terwijl hun overkoepelend organen de VNG en de VSG er bedenkingen bij hebben." Ook NOC*NSF toonde zich niet volmondig enthousiast over het idee van de sportwet. "Die terughoudend bij veel partijen komt denk ik omdat het voor hen bedreigend kan zijn", zegt Van Praag daarover.
In de Tweede Kamer zorgde de Sportwet ook voor het nodige gesteggel. Uiteindelijk was een meerderheid van de Kamer voor het onderzoeken van zo’n wet. Van Praag zag vervolgens dat aangenomen voorstel dit jaar toch weer teruggedraaid worden. "Bij het CDA hadden we ineens een nieuwe woordvoerder sport, Bart van den Brink, en hij zag het niet zitten. Hij kreeg het dus voor elkaar om in de Tweede Kamer in een tweeminutendebat even te besluiten de sportwet nog twee jaar uit te stellen." Hij vindt dat nog steeds jammer. "De ervaring van de andere raden is: als een advies wordt uitgesteld dan leidt dat meestal tot afstel. Dan is het momentum weg. Maar ik heb van datzelfde voorzittersoverleg ook geleerd dat er altijd weer een moment komt dat je kunt teruggrijpen op een eerder advies. Wij hebben bijvoorbeeld een advies uitgebracht 'Plezier in bewegen' over bewegen in het basisonderwijs. Daar is niks mee gedaan, maar toch zijn er steeds momenten waarop je daarop kunt teruggrijpen. Maar ja, sport en bewegen heeft natuurlijk in Den Haag ook geen echte prioriteit. We vinden het wel belangrijk, maar iemand anders moet het maar regelen. Dat is jammer."
Frustrerend vindt hij een te groot woord. "Je weet van tevoren dat dit je rol is, dus als je dat niet kan accepteren moet je niet in zo’n adviesraad gaan." Dat zal hij zijn opvolger ook meegeven. "Je hebt te maken met een aantal partijen in de sport, VWS en dan ook nog de politiek. Je moet een beetje de tango kunnen dansen. Je gaat mee naar links en een beetje naar rechts. En uiteindelijk bereik je je doel. Je moet daarbij zeker ook geduld hebben. Het gaat stroperig in Den Haag, soms terecht en soms ook niet, vind ik."
Het belangrijkste wat een nieuwe voorzitter van de NLsportraad misschien net als Van Praag moet hebben is een bepaalde sportmentaliteit. "Van collega’s van andere raden hoorde ik wel eens: je brengt een advies uit en dan draai je je om en ga je iets anders doen. Dan dacht ik: maar wacht even, wij zijn sportmensen! Als we zoveel tijd hebben besteed aan een advies dan wil je dat er serieus mee om wordt gegaan. We hebben zelfs een keer gehad dat we op een advies niet eens antwoord hebben gekregen van VWS. Dat kan niet. Dan ga je daar even tegenin. Vandaar ook dat we zo gretig zijn ingegaan op de verzoeken om de sportwet toe te lichten. Omdat daar in begin best wat misverstanden over waren. Dat vond ik het leukste om te doen. Waarbij je moet oppassen dat je niet lobbyt, want dat mag niet."
