Het klinkt misschien vergezocht — een verband tussen een online subcultuur en sport. Maar die gedachte is achterhaald. Sport beperkt zich allang niet meer tot wat er binnen de lijnen gebeurt. Het is een sociaal systeem, een ontmoetingsplek, een sociale leerschool. Sport is de sociale lijm van onze samenleving. En precies daarom speelt het een rol in maatschappelijke vraagstukken zoals de groeiende genderkloof.

Manosphere en digitale radicalisering

De serie Adolescence volgt Jamie Miller, een 13-jarige jongen die wordt beschuldigd van moord. Wat de serie indringend laat zien, is hoe Jamie online verstrikt raakt in de zogenaamde manosphere — een verzameling online gemeenschappen waarin traditionele mannelijkheid wordt verheerlijkt en vrouwen de schuld krijgen van maatschappelijke problemen.

De manosphere is uitgegroeid tot een invloedrijke subcultuur (1). Figuren als Andrew Tate bereiken miljoenen jonge mannen met een boodschap die bol staat van seksisme, misogynie en extreem individualisme. Wat begint als lifestyleadvies over ‘succesvol zijn’, eindigt al snel in vrouwenhaat en complottheorieën. Jongens die onzeker zijn over hun plek in de wereld, zijn hier extra vatbaar voor.

En de invloed blijft niet beperkt tot het scherm. Tate speelde een rol in de verkiezingswinst van Donald Trump in 2024, en ook in Nederland bedienen partijen zoals Forum voor Democratie zich van vergelijkbare retoriek, waarbij een “woke-agenda” als vijandbeeld wordt opgevoerd.

De groeiende genderkloof onder jongeren

Volgens onderzoek van het Europees Instituut voor Gendergelijkheid zijn jonge mannen vandaag de dag toleranter ten opzichte van geweld tegen vrouwen dan vorige generaties. Tegelijkertijd groeit onder hen de steun voor radicaal-rechtse partijen (2). Dat is zorgwekkend. De genderkloof strekt zich inmiddels uit over waarden, levensstijl én politieke overtuigingen.

Veel jongens voelen zich niet gezien in het maatschappelijke gesprek over gelijkheid en inclusiviteit. Ze ervaren de aandacht voor diversiteit als bedreiging, in plaats van verrijking. De algoritmen van sociale media versterken dat gevoel, door jongeren vooral datgene te laten zien wat hun bestaande overtuigingen bevestigt. Zo raken ze steeds dieper verstrikt in een wereldbeeld waarin vrouwen, LHBTQ+’ers of feministen de ‘schuldigen’ zijn van hun frustraties.

Sport als alternatief podium

Juist daarom is het tijd om andere podia te benutten — en sport is er daar één van. Sport biedt jongeren de kans om zichzelf fysiek en sociaal te ontwikkelen. Sport leert je samenwerken, omgaan met teleurstellingen, en respect tonen voor anderen. Vaardigheden die in online omgevingen vaak ontbreken.

Nog belangrijker: sport biedt ruimte voor alternatieve rolmodellen. Coaches, teamgenoten en topsporters die laten zien dat kracht hand in hand kan gaan met empathie, kwetsbaarheid en respect. Door binnen de sport ruimte te maken voor sensitive masculinity — waarin zorgzaamheid en emotionele expressie worden gewaardeerd — kunnen we jongens laten zien dat mannelijkheid vele gezichten kent.

En daar ligt misschien wel de grootste kans: sport als playing field voor gelijkwaardigheid. Waar het vanzelfsprekend is dat meisjes net zo hard meetrainen, dat diversiteit wordt omarmd, en dat respect de basis vormt van iedere samenwerking. Als we jongeren hierin begeleiden, helpen we niet alleen henzelf, maar ook de samenleving vooruit.

Online verbonden, offline ontregeld

De uitdagingen zijn niet gering. Jongeren brengen vandaag de dag een groot deel van hun leven online door. Uit het Grote Jongerenonderzoek 2023 blijkt dat 62% van jongeren tussen 15 en 35 jaar zichzelf als verslaafd beschouwt aan sociale media. (3) De constante stroom van prikkels, druk om erbij te horen, en confrontatie met onrealistische ideaalbeelden, leiden tot onzekerheid, vermoeidheid en slechtere mentale gezondheid. (4)

Tegelijkertijd bieden sociale media ook kansen: jongeren kunnen zich uiten, steun vinden, en vriendschappen opbouwen. Maar juist wie zich eenzaam of buitengesloten voelt, loopt extra risico om in de toxische online hoeken van het internet terecht te komen — zoals de manosphere.

Adolescence laat dit pijnlijk zien. Jamie’s zoektocht naar houvast wordt uiteindelijk zijn ondergang, mede door wat hij online voorgeschoteld krijgt. Een verzonnen identiteit, gebouwd op haat en vervreemding.

De echte tegenkracht: betrokkenheid en beweging

Daarom moeten we jongeren begeleiden. Niet door het internet uit te schakelen, maar door actief tegenwicht te bieden. Door interesse te tonen, grenzen te stellen, en vooral: alternatieven aan te reiken. En daar komt sport opnieuw in beeld.

Jongeren die fysiek actief zijn, blijken minder vatbaar voor de negatieve effecten van sociale media. Ze bouwen aan hun zelfvertrouwen, oefenen sociale vaardigheden en vinden verbinding — offline. Dat maakt sport niet alleen belangrijk voor gezondheid, maar ook voor weerbaarheid.

Gelukkig zijn er in Nederland al tal van voorbeelden te vinden waarbij vrouwen in hun kracht worden gezet en waar meer gelijkheid nagestreefd wordt. Denk aan HERA United die een lans breekt om vrouwen een volwaardige plek te geven in een van oudsher door mannen gedomineerde sport; Favela Street die door de kracht van de bal staat voor meer diversiteit op de straat; en ook Nike dat zich als merk inzet met het Made to Play programma voor meer bewustzijn en inclusie.

Door sport bewust in te zetten om traditionele genderrollen te bevragen en te doorbreken, kunnen we bijdragen aan het dichten van de genderkloof. In een wereld waarin jongens leren dat kwetsbaarheid geen zwakte is, en meisjes hun stem voluit kunnen gebruiken, creëren we ruimte voor meer gelijkwaardigheid. Zowel binnen als buiten de lijnen.

Bronnen

1. NRC (2025). ‘Manosphere’ duwt jonge mannen richting vrouwenhaat en radicaal-rechts.
Analyse van de invloed van de manosphere op jonge mannen, met aandacht voor de rol van Andrew Tate en de politieke implicaties

2. University of Oxford / Centre for the Study of Social Cohesion (2023). Youth Radicalisation in Europe: The Role of Online Influencers and Digital Platforms.

3. Mediahuis, Wayne Parker Kent & MediaTest (2023). Het Grote Jongerenonderzoek 2023.
Onderzoek onder 2.974 jongeren (15–35 jaar) naar mediagebruik, sociale media, mentale gezondheid en maatschappelijke thema’s

4. Trimbos Instituut (2023). Mentale gezondheid van jongeren in Nederland