Femke Luijten dook voor haar afstudeerscriptie aan de opleiding Sportkunde leerroute Sport Management en Ondernemen aan de Hogeschool van Amsterdam in dit vraagstuk en zocht naar succesfactoren in twee van de meest succesvolste landen van de afgelopen jaren, te weten Denemarken en Schotland.

Denemarken en Schotland zijn de afgelopen jaren vergelijkbaar succesvol geweest in het binnenhalen en organiseren van sportevenementen en daarmee ook een geduchte concurrent voor Nederlandse bids gebleken. Beide landen staan in de top 15 van de GSI Global Sports Impact (GSI) Nations Index, een index die identificeert welke landen grote sporttoernooien binnenhalen. In een andere ranglijst, de Ultimate Sports City 2018, staat Glasgow (Schotland) op de vijfde positie wereldwijd en Kopenhagen (Denemarken) op de zesde positie.

Organisatiestructuur

Denemarken en Schotland hebben de afgelopen jaren veel bids gewonnen en willen hun land graag op de kaart zetten via sportevenementen. Hiervoor hebben beide landen een duidelijke strategie ontwikkeld. Denemarken richt zich voornamelijk op de organisatie van individuele EK’s en WK’s. Schotland richt zich daarnaast ook op de organisatie van de relatief dure multisportevenementen; zo vindt daar momenteel de European Championships plaats, een nieuw multisportevenement dat de bestaande Europese kampioenschappen van enkele toonaangevende sporten om de vier jaar samenbrengt.

Verder maken Denemarken en Schotland gebruik van een overheidsorgaan (Sport Event Denmark en Event Scotland) dat het gehele biddingsproces op zich neemt en vanuit de overheid bijdraagt aan de financiering van het evenement. Met name Denemarken hanteert een heldere structuur via de zogenaamde evenementen-driehoek, die bestaat uit een nauwe samenwerking tussen drie publieke instanties: Sport Event Denmark, de gaststad en de nationale federatie. Allemaal hebben zij een andere functie met betrekking tot het bid en het organiseren van het sportevenement. De rol vanuit Sport Event Denmark in deze evenementen-driehoek bestaat voornamelijk uit advies en financiële ondersteuning. De gaststad levert een bijdrage op het gebied van financiering, logistieke ondersteuning en promotie van het evenement. De nationale federatie is verantwoordelijk voor alle technische en commerciële aangelegenheden, zoals kaartverkoop en sponsoring. De nationale federatie is ook de hoofdorganisatie, met sterke support van de gaststad en Sport Event Denmark.

In Schotland zijn er verschillende partijen die een grote rol spelen bij de bidprocedure. Denk hierbij aan UK Governing body for the sport, Scottish governing body for the sport, Sport Scotland, gaststad en faciliteiten in de gaststad en UK sportbonden en Schotse sportbonden. Event Scotland, dat wordt gefinancierd door de overheid, wordt gezien als één van de belangrijkste partijen die alle bovenstaande partijen begeleidt. Event Scotland doet ook veel onderzoek, bijvoorbeeld naar welke events in de Schotse strategie passen en welke events ze dan ook binnen willen halen. Daarna kijken ze of het mogelijk is om het bid daadwerkelijk te winnen.

Financiering

Waar in Nederland de publieke en private instanties bij vele evenementen ieder ongeveer de helft van de kosten voor hun rekening nemen, worden events in Denemarken en Schotland voornamelijk gefinancierd vanuit de overheid. Verder wordt er voor de organisatie van een EK of WK door de Nederlandse nationale overheid maximaal 2,5 miljoen euro beschikbaar gesteld terwijl hier in Denemarken en Schotland geen regels voor zijn. Dit is terug te zien in de begrotingen van verschillende evenementen.

Financiering sportevenementen Schotland

De begrotingen van evenementen georganiseerd in Schotland laten hoge overheidsbijdragen en lage sponsorinkomsten zien. De totale begroting van de Commonwealth Games in 2014 was 622 miljoen euro. Hiervan kwam 78,4 procent van publiek geld. Van die 78,4 procent is 80 procent bijgedragen door de Schotse overheid en 20 procent door de gaststad Glasgow. De overige inkomsten kwamen uit ticketverkoop, sponsoring en overige private geldstromen.

De voorlopige begroting van de Glasgow European Championships was 115 miljoen euro. Hiervan wordt 90 procent betaald via publiek geld: 30 procent door de gaststad en 70 procent door de overheid. De overige 12 miljoen euro wordt opgebracht door ticketverkoop, sponsoring en overige private geldstromen.

De begroting van de Europese Kampioenschappen Indoor Atletiek is in percentages weergegeven, omdat de exacte begroting nog niet gedeeld is. Wel is aangegeven dat de totale begroting 3 miljoen euro is, waarvan 75 procent betaald wordt door de overheid en 25 procent door ticketverkoop en privaat geld.

Financiering sportevenementen Denemarken

De Europese Kampioenschappen Kortebaanzwemmen in Kopenhagen hadden een begroting van 3 miljoen euro. De overheid, gaststad en provincie droegen elk 800.000 euro bij voor een totale financiering van 2,4 miljoen euro. De overige inkomsten uit ticketverkoop, sponsoring en andere private geldstromen waren slechts 0,6 miljoen euro. Het toernooi werd dus voor 80 procent gefinancierd met publiek geld. Een ander recent georganiseerd evenement in Denemarken was het Wereldkampioenschap IJshockey. De overheidsbijdrage was met 28,5% (4 miljoen euro op een totale begroting van 14 miljoen euro) relatief laag, omdat het grootste gedeelte van de kosten werd gefinancierd vanuit de kaartverkoop. Er werd geen geld binnengehaald via sponsoren.

Op basis van het bestuderen van deze begrotingen en interviews met een aantal experts blijkt dat zowel in Denemarken als in Schotland grote sportevenementen meestal voor tenminste 75 procent gefinancierd worden door publiek geld. Deze financiering bestaat uit overheidsgeld en financiering van de stad waar het evenement plaatsvindt. Dat is een beduidend hoger percentage dan in Nederland, waar sprake is van gemiddeld tussen de 30 en 50 procent overheidsfinanciering, uitzonderingen daargelaten. De verkoop van tickets vormt vaak het enige niet-publieke deel van de begroting van een evenement in Denemarken en Schotland.

Uit interviews met organisatoren van sportevenementen in beide landen bleek dat men het desondanks niet mogelijk acht om meer private financiering aan te boren en zo het aandeel publiek geld te verkleinen, omdat er volgens de geïnterviewden niet genoeg sponsoring te vinden is.

De meer gelijkwaardige verhouding publiek/privaat geld in Nederland en de lagere totale kosten voor de organisatie van grote sportevenementen lijken erop te wijzen dat Nederland een gelijkwaardigere bijdrage vanuit verschillende stakeholders rondom sportevents heeft met op zijn minst een hogere bijdrage uit de private sector.

Over Femke Luijten: "Voor mijn afstudeerscriptie van de opleiding Sportkunde leerrichting Sport Management en Ondernemen aan de Hogeschool van Amsterdam heb ik in opdracht van sportmarketingbureau TIG Sports onderzoek gedaan naar de publiek/privaat financiering van sportevenementen in Nederland en dit vergeleken met twee andere relatief kleine en succesvolle landen op het gebied van sportevenementenorganisatie, namelijk Schotland en Denemarken. Dit onderzoek is gebaseerd op meerdere semigestructureerde interviews met experts uit alle drie de landen, begrotingen van recente sportevenementen, en een uitgebreid literatuuronderzoek. Naast het schrijven van de scriptie heb ik ook meegeholpen aan het organiseren van de Volvo Ocean Race in Scheveningen."

Foto: Wikimedia (cc2.0) Sec Hydro