Het nieuwe wedstrijdsysteem van de KNGU is een onderdeel van het verbeteren van het pedagogische sportklimaat van de gymsport. Renske Snaar, productmanager sporters & fans, is zeer intensief betrokken bij het project 'Nieuw Wedstrijdsysteem & Oefenstof'. "Een goed pedagogisch sportklimaat is niet goed genoeg", vertelt zij. "We willen naar een excellent pedagogisch sportklimaat toe, waarin het sportplezier en de ontwikkeling van het kind centraal staan. Later kan het kind ervoor kiezen om zich te richten op presteren. Prestatie is namelijk geen ‘vies’ woord, maar het moet een keuze zijn. Om het turnplezier en de ontwikkeling van kinderen tot een bepaalde leeftijd te vergroten, moeten wij vooral de wensen en behoeftes van het kind centraal zetten. Het is een veelgemaakte fout om vanuit onze eigen gedachtegang en overtuiging te handelen."

Om erachter te komen waar het kind behoefte aan heeft, liet de KNGU verschillende onderzoeken uitvoeren. Daar kwam onder andere naar voren dat veel kinderen na hun twaalfde stoppen met turnen. "Genoeg andere sportbonden hebben hier ook mee te maken. In deze leeftijdsfase gaan kinderen naar de middelbare school toe en krijgen ze simpelweg andere interesses. Hier kun je als bond niet altijd iets aan doen, maar de kinderen gaven ook aan dat ze de trainer of de wedstrijden niet altijd leuk vonden of dat er te weinig variatie was. Daar kun je als bond wél een rol in spelen."

Verbeterpunten

Uit de navraag onder turnsters van verschillende niveaus en leeftijden kwamen verschillende verbeterpunten voor wedstrijden naar voren. Zo werden de lange wachttijden genoemd, strenge jurering bij de lagere niveaus en wedstrijdturnsters die juist meer wedstrijden willen doen. "Zulke verbeterpunten willen we aanpakken aan de hand van projecten als de Pedagogische Visie, de Breed Motorische Ontwikkeling en Het Long Term Athlete Model. Door deze visies constant in ons achterhoofd te houden, ontwikkelen we een wedstrijdsysteem waarin we dat excellente pedagogische sportklimaat terugzien en waarin we de motorische en fysieke capaciteiten van de kinderen stimuleren. Zo zorgen we ervoor dat iedereen de gymsport met plezier kan beoefenen, zonder dat de prestatie leidend is", zegt Snaar.

Nieuw systeem voor jeugd

In het nieuwe wedstrijdsysteem, dat van kracht is met ingang van het seizoen 2021/2022, verschuift de seniorenleeftijd voor vrouwen binnen de 1ste tot en met de 6de divisie van 16 jaar naar 18 jaar. Voor turnsters tot en met 9 jaar zullen geen 'traditionele' wedstrijden meer plaatsvinden. In plaats daarvan worden toernooien in een circuitvorm georganiseerd, waarbij kinderen samen met clubgenoten kunnen laten zien wat zij kunnen. Zo wordt het individuele aspect weggenomen en zitten de kinderen niet meer langs de kant. Voor de turnsters van 10 tot 12 jaar vindt er nog een enkele keer een individuele wedstrijd plaats, maar ook voor hen staan voornamelijk teamwedstrijden gepland.

Jurering

In navolging van de aanpassingen binnen het wedstrijdsysteem, worden ook veranderingen doorgevoerd in de oefenstof en de jurering. Bij het trainen gaat de KNGU toe naar meer keuzevrijheid in plaats van voorgeschreven oefenstof. Als het gaat om de jurering wil de gymnastiekunie bij de jongste sporters af van een te formele beoordeling. "Je krijgt puntenaftrek voor fouten in je oefening", vertelt Snaar. "Dat past niet bij de jongste leeftijd, want het kind kan een laag cijfer krijgen terwijl het gewoon lekker wilde turnen. Het scheelt al wanneer een jurylid je vriendelijker aankijkt. Kinderen weten heus wel het verschil tussen zichzelf en iemand die een dubbele salto kan, maar ze moeten zich focussen op hun eigen ontwikkeling. Ze moeten het gevoel hebben dat ze vooruitgaan, dat ze iets kunnen. Hierbij is het pedagogisch handelen van de trainer en ouder richting het kind natuurlijk het belangrijkste. Het nieuwe wedstrijdsysteem kan daarbij helpen."

Meer bonden

De KNGU is niet de enige sportbond die hard werkt aan verbeteringen van het pedagogisch sportklimaat. De Nederlandse Basketball Bond (NBB) begint komend seizoen bijvoorbeeld met een pilot voor jeugdspelers onder de 12 jaar: er worden geen persoonlijke scores meer bijgehouden en de scheidsrechter wordt een 'spelbegeleider'. Ook de Nederlandse Volleybalbond (Nevobo) voert wijzigingen door; tegenwoordig kunnen meisjes pas vanaf 13 jaar en jongens vanaf 14 jaar geselecteerd worden voor bondsprogramma’s. Een selectie op jonge leeftijd heeft volgens de Nevobo geen meerwaarde voor de ontwikkeling van talent.

Een ander voorbeeld is de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB), die het spelplezier van kinderen onder de 10 jaar wil vergroten door geen ranglijsten en uitslagen meer te publiceren. Verder biedt de Koninklijke Nederlandse Hockeybond (KNHB) alle kinderen tot en met 12 jaar hetzelfde trainingsaanbod, waarin spelen, ontdekken en plezier maken centraal staan. Hierna gaat de ontwikkeling van het kind verder, waarbij sommige kinderen prestatiegericht zijn en anderen recreatief willen sporten.

Dit artikel verscheen eerder in de Pedagogiek-special van de KNGU. In dit magazine staan interviews met Marit Gijsbers (Pedagogisch regisseur KNGU/KNVB), Eshter Paradijs en Roman over de spraakmakende documentaire Turn, Nathan Rutjes over zijn aanpak als voetbaltrainer van de jeugd bij Sparta. Het magazine is nu als e-zine te lezen.

Foto: Shutterstock