Adje Paulen: Atleet, oorlogsheld, sportbestuurder

Boek over het kleurrijke leven van Ad Paulen verschenen

Ad Paulen, Jan de Vries en Lo Brunt waren in de vorige eeuw begrippen in de internationale atletiek-, zwem- en voetbalwereld. Van hen was Paulen wellicht de meest bijzondere, omdat hij een van de eerste topbestuurders was die zelf topsporter is geweest. Over deze opmerkelijke en markante figuur verschijnt vandaag het boek Adje Paulen. Atleet, oorlogsheld, sportbestuurder, van Cees Haverhoek en Paul van Gool.

‘Adje’, meneer Paulen of Mr. Adrian; als sportman en sportbestuurder heeft Adriaan Paulen (1902-1985) wereldwijd een naam opgebouwd. In 1920 is Adje Paulen de eerste Nederlandse atleet ooit die op de Olympische Spelen een plaats in de finale bereikt. En tot op de dag van vandaag is hij met zijn 17 jaar de jongste finalist ooit op de 800m. Na de Spelen in Antwerpen begint Paulen aan een imposante sportcarrière; als 400m- en 800m-loper wint hij vele wedstrijden in binnen- en buitenland en hij verbetert Nederlandse records op de 400m, 800m en 1500m.

Militaire Willems-Orde

Tijdens de Tweede Wereldoorlog riskeert Paulen tijdens de bezetting zijn leven. In 1943 wordt hij met diverse collega’s met wie hij in de mijnen werkt gearresteerd door de Duitsers. Uiteindelijk komt hij vrij, waarna hij zijn illegale activiteiten onmiddellijk weer oppakt. Hij gidst zelfs een tankdivisie door Zuid-Limburg om de optrekkende Amerikaanse troepen bij te staan en krijgt daarvoor -na de oorlog- de Militaire Willems-Orde en de Amerikaanse Medal of Freedom.

Voorzitter IAAF

Na de oorlog wordt Paulen benoemd tot voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie en niet veel later wordt hij ook gevraagd om toe te treden tot de Council van de IAAF. Op Olympische Spelen is Paulen als bestuurslid van de IAAF de man die moet toezien op het goed verlopen van de wedstrijden. Paulen heeft in zijn carrière verschillende bestuursfuncties in de sport bekleed, waaronder vice-voorzitter en directeur van NOC. De kroon op zijn werk was het voorzitterschap van de IAAF in 1976. In zijn bestuursperiode, die tot 1981 loopt, weet Paulen verschillende grote internationale sportconflicten op te lossen en nieuwe geldstromen aan te boren. Paulen was ook de initiator van de vierjaarlijkse wereldkampioenschappen atletiek, die vanaf 1991 tweejaarlijks werden georganiseerd.

Adriaan Paulen Memorial

Paulen overlijdt in 1985; vanaf 1987 wordt daarna jaarlijks in Hengelo de Adriaan Paulen Memorial gehouden, in 2000 omgedoopt tot de Fanny Blankers-Koen Games. In Sport & Strategie vakblad schreven de auteurs van het boek over Ad Paulen daarover: "Zonder iets te willen afdoen aan de prestaties van Fanny Blankers-Koen en haar plaats in de Nederlandse sporthistorie, blijft het verbazingwekkend dat de naam van Paulen zomaar van Nederlands grootste internationale atletiekevenement is gehaald en dat hij tegenwoordig niet op een andere grootse wijze wordt geëerd."

Ode

Voor auteurs Haverhoek en Van Gool is het boek Adje Paulen. Atleet, oorlogsheld, sportbestuurder daarom vooral een ode aan een sportheld, die nooit een blad voor de mond nam. Zijn grootste verdienste is geweest dat hij er niettemin in slaagde altijd draagvlak en structuur te creëren in de omgeving waarin hij verkeerde.

Foto: Fanny Blankers-Koen en Ad Paulen begroeten elkaar bij de receptie ter ere van Paulens tachtigste verjaardag in 1982. Foto: de Stichting Atletiekerfgoed / Theo van Rakt